کتاب صدر اندیشه سیری در زندگی و آرا و اندیشه‌های شهید سید محمدباقر صدر است که توسط عبدالله نصری استاد فلسفۀ دانشگاه علامه طباطبایی به رشتۀ تحریر درآمده است.
ویژگی‌های منحصربه‌فرد شهید والامقام سید محمدباقر صدر که در زندگانی و اندیشه‌های پرفروغ او بازتاب یافته همواره سبب شده اصحاب اندیشه در قرن اخیر نیازمند بررسی آرا و افکار این عالم فرزانه باشند؛ ازاین‌رو عبدالله نصری بر آن شده تا نقاب از چهرۀ کمتر شناخته‌شدۀ شهید صدر بردارد و دست به تألیف کتاب صدر اندیشه بزند. وی شهید صدر را در پیشگفتار کتاب خود این‌گونه می‌ستاید:
سید محمدباقر صدر بدون تردید یکی از اندیشمندان بزرگ جهان اسلام، و از مصادیق بارز یک عالم دینی است. صدر در عمر محدود چهل‌وهشت‌سالة خود، آثار سترگی بر جای گذارده که نشانگر نبوغ اوست. ابعاد گوناگون نظری و عملی او، از وی چهره‌ای کم‌نظیر در تاریخ تفکر معاصر اسلامی ساخته است. با وجود مطالعات عمیق و گسترده‌ای که در متون اسلامی داشت، هرگز در حجاب گذشته قرار نگرفت. سنت و میراث اسلامی برای او سرآغاز تفکر در مسائل جدید بود.
عبدالله نصری با دریافتی که از اندیشه‌های شهید صدر داشت، بر خود لازم دانست که آثار شهید صدر را به زبان فارسی ترجمه کند؛ ولی با بی‌مهری‌هایی مواجه شد که این کار را بر او سخت کرد. وی پس از ناامیدی از نشر ترجمۀ آثار گرانسنگ شهید صدر به فارسی بر آن شد اثر مستقلی را درباره ابعاد گوناگون اندیشه‌های آن شهید تألیف کند تا این عالم فرزانه را بر صدر اندیشه‌های فارسی‌زبانان بنشاند.
کتاب صدر اندیشه از ده فصل (بخش) تشکیل شده که به زندگانی و مهم‌ترین اندیشه‌های پرداخته است؛ فصل‌های این کتاب عبارت‌اند از:
١. دفتر ایام
نویسنده در این فصل به زندگانی پرفرازونشیب شهید صدر پرداخته و وقایع مهم و تاثرگذار زندگی او را به تصویر کشیده است. او پس از گزارشی از زندگانی شهید صدر به معرفی خاندان بزرگ صدر می‌پردازد. همچنین در این فصل، از ارتباطات شهید صدر و انقلاب اسلامی، شخصیت اخلاقی این شهید والامقام و آثار و تألیفات او سخن گفته شده است.
٢. معرفت‌شناسی
نویسنده پس از معرفی شخصیت و زندگانی شهید صدر به مهم‌ترین اندیشه‌های علمی شهید صدر می‌پردازد. او این مهم را با موضوع معرفت‌شناسی و نوآوری‌های شهید صدر در استقراء و روش ذاتی آغاز می‌کند.
٣. شناخت انسان
نویسنده در فصل سوم کتاب صدر اندیشه، شناخت انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد. او ابتدا به موضوع جبر و اختیار می‌پردازد و آن را از منظر کلامی و فلسفه می‌نگرد و در آن به نظریۀ سلطنت می‌پردازد. شهید صدر برای حل مشکلی که در موضوع فاعل مختار در فلسفه بیان شده، این نظریۀ را ارائه داده است. در این فصل همچنین به انسان‌شناسی و نقش عبادات در انسان‌سازی نیز پرداخته شده است.
۴. مباحث کلامی
نویسنده در این بخش از کتاب صدر اندیشه، به نظریه‌های کلامی شهید صدر پرداخته است؛ مانند: اثبات خدا از طریق استقراء؛ نبوت و خط سیر خلافت انسان؛ اثبات نبوت خاصه؛ امامت و تشیع؛ پیدایش شیعه؛ نقش ائمه در بازسازی جامعه؛ امام مهدی علیه‌السلام؛ انتظار بشر از دین؛ قانون‌گذاری در اسلام؛ منطقة الفراغ.
۵. شناخت قرآن
نویسنده در این بخش با مقدماتی درباره علوم قرآنی از شهید صدر، به نوآوری وی در عرصۀ تفسیری، یعنی روش استنطاق و تفسیر موضوعی می‌پردازد. او در معرفی این روش این‌گونه می‌نویسد:
از نظر صدر مفسر باید در هر عصر و زمانی با توجه به میراث فرهنگی بشری و مسائلی که در عصر و زمان خود مطرح است و وی آنها را در ذهن دارد به‌سراغ فهم قرآن برود تا حقایقی از قرآن را کشف کند که پاسخگوی نیاز زمان وی باشد.
۶. اندیشه سیاسی
عبدالله نصری در این فصل از کتاب صدر اندیشه به نظام اسلامی و تعریف حکومت، وطن و دولت اسلامی از منظر شهید صدر می‌پردازد و در ادامه نقش فقیه را در دولت اسلامی بازگو می‌کند. او همچنین در این فصل به نقش نظریۀ اصولی حق‌الطاعه در اندیشۀ سیاسی شهید صدر می‌پردازد و به این نظریه از این منظر می‌نگرد.
٧. جامعه و تاریخ
آنچه در این فصل آمده عبارت است از: چیستی جامعه؛ فلسفۀ تاریخ و سنت‌های تاریخی در قرآن کریم؛ الگوها.
٨. اقتصاد اسلامی
نویسندۀ کتاب صدر اندیشه با بیان اینکه «صدر از نخستین اندیشمندان اسلامی است که در باب اقتصاد اسلامی به نظریه‌پردازی و نظام‌سازی پرداخته» این بعد از افکار شهید صدر را بررسی می‌کند. او در این فصل به‌طور مفصل به موضوعات مربوط به اقتصاد اسلامی که توسط شهید صدر مطرح شده می‌پردازد که عبارت‌اند از: اقتصاد اسلامی علم یا مکتب؛ ساختار اقتصاد اسلامی؛ ویژگی‌های اقتصاد اسلامی؛ توزیع قبل از تولید؛ توضیع پس از تولید؛ شیوه‌های تصرف در اموال؛ رشد تولید؛ وظایف اقتصادی دولت؛ بانکداری بدون ربا.
٩. نظام اجتماعی انسان
نویسنده در این فصل به بررسی نظام اجتماعی مطلوب از دیدگاه شهید صدر می‌پردازد و رسالت اسلامی در عصر حاضر را در آثار شهید صدر واکاوی می‌کند.
١٠. اجتهاد و نهاد مرجعیت
در فصل پایانی کتاب صدر اندیشه، نویسنده به هرمنوتیک اجتهاد می‌پردازد و عوامل و هدف از تحول و حرکت در حوزه را در آثار شهید صدر جست‌وجو می‌کند. او ویژگی‌ها و اهداف مرجعیت و نیز لزوم تحول در شیوۀ مرجعیت و تحول در رساله‌نویسی و نقد کتاب‌های درسی اصول را در آثار شهید صدر مورد بررسی قرار می‌دهد.
کتاب صدر اندیشه در ٧٢٨ صفحۀ رقعی توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.
برای خرید این کتاب از فروشگاه سایت اینجا را کلیک کنید
