کتاب بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری؛ با تکیه بر آرای شهید صدر به قلم رضا اسلامی به کوشش مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی پژوهشکدۀ فقه و حقوق و توسط انتشارات بوستان کتاب چاپ و منتشر شده است.

بحث درباره حکم ظاهری و کیفیت ارتباط آن با حکم واقعی کمتر در یک بحث مستقل موردتوجه بوده است. اصولیون شیعه در ابتدای ورود به مباحث مربوط به حجت و نیز در مقدمۀ بحث از اصول عملی و بار سوم در لابه‌لای مباحث مربوط به استصحاب و گاه در باب تعادل و تراجیح نکاتی مهم و اساسی در خصوص حکم واقعی و ظاهری و تفاوت امارات و اصول و تقدیم برخی ادله بر برخی دیگر و مانند آن گفته‌اند تشتت و عدم انسجام میان این مباحث باعث شده که ماهیت آن بر بسیاری از طالبان این علم پوشیده بماند. ازاین‌رو جناب آقای رضا اسلامی کوشیده تا این مبحث مهم از اصول را به‌صورت مستقل در کتاب بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری مورد بررسی قرار دهد.

مبحث حکم ظاهری از آن دسته مباحث است که پرداختن به آن مستلزم نگاه دقیق علمی به چند مبحث مهم اصولی است که متأسفانه تحت عناوین مستقلی بحث نشده‌اند: مانند بحث از قاعده اشتراک، قاعده عدم خلو واقع از حکم، مبادی احکام، مراتب حکم، ارتباط میان احکام و مباحثی از این قبیل. کنار هم چیدن این مباحث و تبیین ارتباط طولی آنها بخش دیگری از اهداف این کتاب است که به پژوهشگر کمک شایانی در شناخت دقیق بحث می‌کند.

کتاب بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری در نه بخش اصلی سامان یافته است. بخش اول، که درواقع زمینه‌ساز پیدا شدن پرسش‌های اصلی مسئله است، نخست به تعریف حکم شرعی و برخی تقسیمات آن نظر دارد. تقسیم حکم به ظاهری و واقعی تقسیم مورد نظر این کتاب است و سه تقسیم دیگر برای روشن شدن چگونگی تداخل آنها با این تقسیم مطرح شده است. سپس به ویژگی‌های احکام واقعی پرداخته شده است. با عنایت بدین ویژگی‌ها، پرسش‌های اصلی در طی ده بند مطرح شده و از خلال بخش‌های بعدی، در جست‌وجوی پاسخ به آنها مطالب این کتاب تنظیم شده است.

پرسش‌های مطرح شده در این فصل که پاسخ به آنها محتوای این کتاب را تشکیل می‌دهد عبارت‌اند از:

١. آیا جعل حکم ظاهری به‌خودی‌خود امری ممکن است یا محال؟

٢. اگر جعل حکم ظاهری ممکن باشد، آیا به وقوع پیوسته است؟

۳. در صورت وقوع توجیه جعل دو گونه حکم (واقعی و ظاهری) برای یک موضوع چیست؟

۴. ماهیت حکم ظاهری چیست و در عالم تشریع چه نقشی دارد؟

۵. تفسیر ما از حکم ظاهری چگونه می‌تواند میان امارات و اصول عملی تمایز ایجاد کند؟

۶. آیا جعل حکم ظاهری مستلزم نوعی تصویب است که خلاف قاعده اشتراک باشد؟

۷. با وجود احکام ظاهری فعلیت احکام واقعی چگونه باید تفسیر شود که در فرض شک یا قطع به عدم حکم واقعی، قابل‌قبول باشد؟

۸. آیا مبادی احکام ظاهری همچون احکام واقعی در متعلَق آنهاست یا حکم در هر موردی مبادی خاص خود را ندارد و همان مبادی احکام واقعی توجیه‌گر جعل حکم ظاهری است و یا مبادی حکم ظاهری در نفس جعل آنهاست؟

٩. چنان‌که رابطه تضاد و تنافی میان احکام واقعی تکلیف حکمفرماست آیا احکام ظاهری نیز با یکدیگر تضاد و تنافی دارند؟

١٠. تفسیر ما از حکم ظاهری چه لوازم نتایجی را در پی دارد؟

در بخش چهارم تا نهم از کتاب بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری، دیدگاه‌های شش شخصیت مهم اصولی درباره محذورات تعبد به ظن و کیفیت جمع میان حکم واقعی و ظاهری آورده شده و مسلک هریک در بخش مربوط به خود بررسی و دیدگاه اصولیون متأخر درباره آن در همان بخش بازگو شده است. البته در این بخش‌ها به نقل اقوال اکتفا نشده، بلکه توضیح و تفسیر، جمع‌بندی، استنتاج و گاه نقد و ایرادها هم افزوده شده است.

در بخش پایانی کتاب بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری که همچون بخش آغازین حجم بیشتری دارد، دیدگاه‌های شهید صدر به تفصیل بیان شده و کوشیده شده است از خلال دو دورۀ تقريرات درس خارج آن شهید و نیز آنچه در حلقات اصول نگاشته است که در مواردی لب درس‌های خارج ایشان محسوب می‌شود، ابعاد و زوایای نظریه جدید و ابتکاری ایشان در باب حکم ظاهری و نیز لوازم و آثار مترتب بر آن بیشتر آشکار شود.

کتاب بررسی تطبیقی ماهیت حکم ظاهری؛ با تکیه بر آرای شهید صدر به قلم رضا اسلامی و به کوشش مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی پژوهشکدۀ فقه و حقوق در ٣٢٨ صفحۀ وزیری توسط انتشارات بوستان کتاب چاپ و منتشر شده است.

 برای خرید این کتاب از فروشگاه سایت اینجا را کلیک کنید

کتاب جامعه ما در اندیشه و آثار شهید سید محمدباقر صدر تألیف حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید منذر حکیم به بررسی و جمع‌آوری اندیشه و آثار شهید صدر در موضوع جامعه‌شناسی می‌پردازد.

شهید سید محمدباقر صدر همواره به‌دنبال ساختن جامعه‌ای اسلامی بر مبنای اصول و معارف اسلام بود. او در مسیر تمدن‌سازی اسلامی و برای سیراب کردن جامعه از معارف اسلام دو کتاب ارزشمند اقتصادنا و فلسفتنا را نوشت و در آن به رویارویی با مکاتب غربی پرداخت و به امت اسلامی نشان داد که بدون تکیه بر شرق و غرب می‌تواند هویت اسلامی خود را در جامعه پیدا کند. شهید صدر پس از نگارش فلسفتنا، می‌خواست کتابی با عنوان مجتمعنا بنگارد و دیدگاه اسلام درباره جامعه را در آن بیان کند، اما پرسش‌‌های فکری رایج در محافل علمی و درخواست‌های متعدد نخبگان باعث شد که به تألیف کتاب اقتصادنا بپردازد و نگارش مجتمعنا را به پس از آن موکول کند؛ اما متأسفانه رژیم ستمگر بعث عراق امت اسلامی را از داشتن چنین کتابی که نمایانگر هویت اجتماعی مسلمان است محروم کرد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید منذر حکیم، سال‌ها پس از شهادت آن عالم فرزانه تصمیم گرفت ایدۀ او عملی کند و نگاه اسلام به مسائل اجتماعی را بر اساس آموزه‌های اصیل مانند قرآن کریم از منظر شهید صدر گرد آورد . وی دراین‌باره می‌نویسد:

 این پدیده ذهن مرا بیش از دو دهه به خود مشغول کرد و از بابت اینکه این رساله به‌دست خود شهید صدر نوشته نشده است بسیار رنجیده‌خاطر شدم. در این زمینه به مطالعه و پژوهش و آموزش پرداختم و کتاب‌های ایشان را وارسی و به سخنرانی‌های ایشان مراجعه کردم و به‌دنبال همه جوانب موضوع سخنان و نوشته‌های ایشان را جمله‌به‌جمله و کلمه‌به‌کلمه بررسی کردم تا اینکه به مطالب زیادی که موجب غنای پژوهش در باب جامعه ما می‌شد دست یافتم. این موضوع بخشِ درخورِ توجهی از آثار شهید صدر را به خود اختصاص داده، ولی به‌گونه‌ای آشکارا و مشخص مطرح نشده است. بعد از یافتن این متن‌ها و مشخص کردن آنها  و بیرون  کشیدن آنها از لابه‌لای آثار شهید صدر کوشیدم آنها را به‌کار بگیرم و سرانجام این مطالب با عنوان «مجتمعنا فی فکر و تراث الشهید السیدمحمدباقر الصدر» (جامعه ما در اندیشه و آثار شهید سید محمدباقر صدر) به زیور چاپ آراسته شد.

مترجم این کتاب به زبان فارسی، جناب آقای مسعود فکری درباره این کتاب می‌نویسد:

کتاب جامعه ما در اندیشه و آثار شهید سید محمدباقر صدر که دستاورد گردآوری و بازسازی آرا و اندیشه‌های ایشان در عرصۀ جامعۀ الگویی اسلامی است، با تلاش و کوشش یکی از پرورش‌یافتگان مکتب او به رشتۀ تحریر درآمده است. به گواهی مؤلف ارجمند و گران‌مایه، جناب حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای سید منذر حکیم، این کتاب شاید تنها گوشه‌ای از اندیشه‌های اسلامی‌اجتماعی ایشان را بنمایاند؛ اما می‌تواند در کاستن از تشنگی جویندگان الگوی شایستۀ جامعه‌سازی اسلامی و گشودن راه پژوهش و تحقیق و نظریه‌پردازی در این زمینه سودمند باشد.

نویسندۀ جامعه ما در اندیشه و آثار شهید سید محمدباقر صدر برای حفظ امانت کوشیده است مطالب جمع‌شده را به دو بخش آثار و اندیشه‌ها تقسیم کند و مقصود او از آثار مجموعه نوشته‌های شهید صدر است که منبع اصلی این پژوهش به‌شمار می‌رود و منظور از اندیشه مجموعه‌برداشت‌هایی است که هر پژوهشگری از مطالعه و بررسی این آثار به‌دست می‌آورد. نویسندۀ کتاب جامعه ما در اندیشه و آثار شهید صدر می‌افزاید:

آنچه را از دست‌نوشته‌های شهید صدر شمرده نمی‌شود حذف و تنها به جمع‌بندی و تدوین نوشته‌های شهید صدر بسنده کردم و به میزان ضرورت که برای روشن کردن دیدگاه و مقصود ایشان در هر موضوعی نیاز بود، از نوشته‌های ایشان فراتر رفتم.

کتاب جامعه ما در اندیشه و آثار شهید صدر، پس از مقدماتی شامل مقدمۀ نویسنده، مقدمۀ مترجم، یادداشت مرحوم آیت‌الله شیخ محمدعلی تسخیری، گذری بر زندگانی شهید صدر و شخصیت و کلام شهید صدر، در شش فصل مطالب اصلی خود را پی می‌گیرد که عبارت‌اند از:

فصل ١: اصطلاحات و تعاریف

فصل ٢: مسئلۀ اجتماعی انسان/عوامل و راهکارهای پیشنهادی

فصل ٣: مبانی نظریۀ اجتماعی قرآن کریم

فصل ۴: سنت‌های اجتماعی و نقش آن در پیشرفت جامعه

فصل ۵: ماهیت مشکل اجتماعی انسان و راه‌حل قرآنی آن

فصل ۶: نظریۀ اجتماعی در قرآن کریم.

کتاب جامعه ما در اندیشه و آثار شهید سید محمدباقر صدر، نوشتۀ سید منذر حکیم و با ترجمۀ مسعود فکری در ۴٩۶ صفحۀ وزیری توسط انتشارات سروش به چاپ رسیده است.

برای خرید این کتاب از بخش فروشگاه سایت اینجا را کلیک کنید

کتاب جایگاه مردم در نظام سیاسی‌دینی از منظر آیت‌الله نائینی و شهید صدر تألیف میرزا حسین فاضلی، به بررسی جایگاه مردم در نظام مردم‌سالاری دینی از منظر این دو اندیشمند فرزانه پرداخته‌ است.

بررسی شأن و جایگاه مردم در نظام‌های مردم‌سالار از اهمیتی ویژه برخوردار است. از این روست که نظام‌های مردم‌سالار امروزه در افکار عمومی جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند. رژیم‌های استبدادی و دیکتاتوری در سراسر جهان با چالش‌های غیر قابل علاج روبه‌رو هستند. رژیم‌های استبدادی ناگزیرند، دیر یا زود تسلیم خواسته‌های بر حق مردم خویش گردند. تأمین حقوق اساسی مردم، تسلیم رأی اکثریت شدن، فراهم ساختن زمینه مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش، کمترین مؤلفه‌هایی است که این رژیم‌ها باید به مردم خویش اعطا کنند.

در نظام‌های دموکراسی که «مردم» محور تصمیم‌گیری‌ها بوده و دولتمردان تنها وظیفه اجرای بی‌کم‌وکاست آرای شهروندان را دارند، نقش مردم بسیار پررنگ و فراگیر گردیده است که البته این فرایند نیز در جای خود نقض‌وابرام‌های بسیاری دارد. مردم در بسیاری از شرایط، مصالح راستین خویش را درک نکرده و بیشترین نگاهشان معطوف به امور مادی است. نگاه «انسان‌محورانه» که امروزه در فرایند شکل‌گیری و تداوم نظام سیاسی مبتنی بر اندیشه دموکراسی لیبرال مطرح است، پیامدهای منفی خود را همواره به‌دنبال داشته است؛ مصالح معنوی انسان، آموزه‌های متعالی دینی، امور وحیانی و نگاه به فراسوی جهان مادیت در آن هیچ جایگاهی ندارد؛ در یک کلام، در این نظام انسان سرچشمه و محور تصمیم‌گیری‌هاست. بنابراین، همان‌سان‌که رژیم‌های استبدادی از نظر منطق رفتاری محکوم به فنایند، رژیم‌های مردم‌سالار، به مفهوم دموکراسی لیبرال غربی، نیز با وجود برخورداری از مؤلفه‌های مثبت، با چالش‌های فراوانی روبه‌رو هستند.

در نظام مردم‌سالاری دینی از یک سو، رعایت اصول شریعت و از سوی دیگر، ارج‌گزاری به جایگاه مردم دارای اهمیت است. در نظام‌های سیاسی اسلام مردم از موقعیت شایسته و بی‌بدیلی برخوردارند؛ رفتار معصومان علیهم‌السلام به‌ویژه شخص پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و امیرالمؤمنین علیه‌السلام در فرصت‌هایی که قدرت را در اختیار داشته‌اند گویای این حقیقت است.

در این میان، دو تن از فقیهان نواندیش و آگاه به مسائل سیاسی اجتماعی که دغدغه حکومت دینیشان زبان‌زد است، آیت‌الله نائینی و شهید سید محمدباقر صدر هستند. در کتاب جایگاه مردم در نظام سیاسی‌دینی از منظر آیت‌الله نائینی و شهید صدر  به‌صورت بسیار ممتاز و برجسته‌، به نقش و جایگاه مردم در حکومت دینی پرداخته و به زیبایی، زوایای مختلف بحث را با تکیه بر منابع دینی و سیره معصومان علیهم‌السلام با توجه به دیدگاه این دو عالم فرزانه تبیین و تشریح کرده‌اند.

نویسنده این اثر از کتاب خود این‌گونه گزارش می‌دهد:

نوشتار پیش رو بر آن است تا با بررسی تطبیقی دیدگاه آیت‌الله نائینی و آیت‌الله شهید صدر، به تبیین پدیده نوظهوری که از آن با نام مردم‌سالاری دینی یاد می‌شود، بپردازد. بر پایه تشریح و تطبیق حکومت ولایتیه که مرحوم نایینی به آن پرداخته است، همراه با سایر شرایط همانند رأی اکثریت، تدوین قانون اساسی، مشورت با مردم و نظارت آنان بر حاکمان، پدید آمدن یک نظام مردم‌سالار دینی امکان‌پذیر است. آیت‌الله شهید صدر، تشكيل حكومت را به‌دست خود مردم امکان‌پذیر می‌داند و بر این باور است که شرع مقدس در این خصوص نظری ارائه نکرده است. فرایند نظریه‌پردازی شهید صدر معطوف به آن است که شهروندان عادی، به حکم انسان بودن از چنین حقی برخوردارند که برای سرنوشت اجتماعی خویش تصمیم بگیرند.

کتاب جایگاه مردم در نظام سیاسی‌دینی از منظر آیت‌الله نائینی و شهید صدر  از سه فصل تشکیل شده که عبارت‌اند از:  ١. مفاهیم و کلیات؛ ٢. جایگاه مردم در فرایند قدرت و بررسی انواع حکومت‌ها؛ ٣. جایگاه مردم در مرکز تصمیم‌گیری؛ ۴. جایگاه مردم در قلمرو دخالت دولت.

کتاب جایگاه مردم در نظام سیاسی‌دینی از منظر آیت‌الله نائینی و شهید صدرتألیف میزرا حسین فاضلی در ٢٠٧ صفحۀ وزیری از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصفی به چاپ رسیده است.

برای خرید این کتاب از فروشگاه سایت اینجا را کلیک کنید

کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر (با تکیه بر تأثیرگذاری بر انقلاب اسلامی ایران)، نوشتۀ دکتر محمدحسین جمشیدی است که توسط معاونت پژوهشی انتشارات پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، در سال ‎۱۳۸۹ به چاپ رسیده است.

دکتر جمشیدی نویسندۀ کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر ضرورت پرداخت به سیرۀ سیاسی و علمی شهید صدر را چند عامل بیان می‌کند:

١. شخصیت و جامعیت اخلاقی و ایمانی، وجود شهید صدر را به‌گونه‌ای پر کرده بود که او در تمام ابعاد زندگانی فردی و اجتماعی می‌تواند سرمشق و الگوی کاملی برای انسان‌ها به‌حساب آید؛ به تعبیری او شخصیتی است که با تأسی به او می‌توان در زندگانی موفق و رستگار گردید و این موضوع همه بخش‌ها و جوانب زندگانی او را دربر می‌گیرد.

٢. انسان‌های بزرگ و اندیشمندان از ما خواسته‌اند که در پی به‌دست آوردن بینشی کلی و همه‌جانبه، به‌ویژه نسبت به امور اجتماعی و سیاسی و جامعه خود باشیم؛ زیرا در سایه دارا بودن چنین بینشی است که می‌توانیم «زمان کنونی را با یک دید و سیر آفاقی که علی‌الرسم هنگام بررسی آثار و مدنیت‌های گذشته به‌کار می‌رود بنگریم»…. بررسی سیرۀ سیاسی اجتماعی و فردیِ این‌گونه افراد به‌معنای راهی به‌سوی دریافت بینشی وسیع و آفاقی تلقی می‌شود، همان‌گونه که شهید صدر با بیان اندیشه‌ها و سیره عملی خود با تکیه بر اصل دوراندیشی و ژرفانگری به انزار و اعلام خطر برای بشریت پرداخت و با اتکا به اصل امید و رجا به تبشیر جامعه روی آورد و بدین‌سان او با سیرۀ سیاسی خود انذار و تبشیر را تجسم بخشید.

٣. حرکت شهید در تاریخ بشریت الگوی سازنده و پویا تلقی می‌گردد و به‌ویژه با توجه به طرح چنین حرکت توسط مرجعی صاحب‌نظر و اندیشمندی برجسته است که پی بردن به اهمیت آن آشکار می‌گردد. این حرکت فکری و سیاسی و مبارزاتی بر اساس اسلام راستین و در جهت احیای امت اسلامی شکل گرفته است و مبتنی بر نگرشی همه‌جانبه از هستی و جامعه و همچنین متکی بر اصلی که پیش از این مطرح شد، یعنی اصل حزم و ژرف‌نگری مورد نظر این اندیشمند است.

۴. ترکیب عقلانیت با عواطف و کنش، فرد و جامعه را از تعصبات ناروا، خمودی و جمودی برکنار می‌دارد؛ از همین رو در مکتب و حرکت صدر نمی‌توان تعصبات خشک و ناروا، خمودی، جمودی، بی‌حرکتی، اشعریگری و اخباریگری را مشاهده کرد. این نکته از نکات بسیار مثبت است که اهمیت و ارزش بررسی سیره سیاسی این متفکر بزرگ را آشکار می‌سازد.

۵. مایه‌گیری و حرکت صد از اسلام راستین و به‌ویژه اصول تشیع دوازده‌امامی و اتکای آن بر جهان‌بینی توحیدی نیز از مواردی است که ما که برای ما ضرورت پرداختن به سیره سیاسی و حرکت جهادی او را آشکار و مبرهن می‌سازد.

۶. ابتکارات و نوآوری‌ها، جهانی و انسانی بودن حرکت صد و ابتنای آن بر تفسیر صحیح از جهان هستی، آن تفسیری عقلانی‌برهانی جنبۀ دیگری از اهمیت مسئله را مشخص می‌نماید.

٧. تأثرات او از جامعه و مقتضیات زمان معاصر و تأثیراتی که به‌ویژه در مورد جامعه ما و انقلاب اسلامی ایران و نظام جمهوری اسلامی بر جای گذاشته است این مطلب را مبرهن می‌سازد که به‌مراتب شایستگی آن را دارد که صفحاتی فراخور را به سیره سیاسی و اختصاص دهیم.

دکتر جمشیدی در تألیف کتاب کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر از منابع متعددی بهره برده که آنها را در مقدمۀ کتاب برشمرده است: ١. آثار مکتوب و مدون شهید صدر نظیر نظیر اسلام یقود الحیاة؛ ٢. پیام‌ها مکتوبات و اسناد بازمانده از شهید صدر؛ ٣. کتاب‌هایی که در مورد سیره و زندگانی شهید صدر یا اندیشه‌ها و دیدگاه‌های اوست؛ ۴. مقالات و سایر نوشته‌هایی که در مورد شهید صدر است؛ ۵. مصاحبه و گفت‌وگو با شاگردان و نزدیکان شهید صدر که در نشریات مندرج است؛ ۶.  مصاحبه‌های نویسنده با شاگردان و نزدیکان شهید صدر؛ ٧. نشریه «اندیشه ماندگار»؛ ٨. تقریرات درس‌های ایشان که توسط شاگردان او صورت گرفته است؛ ٩. اسناد مراکز دولتی و غیردولتی مربوط به شهید صدر همچنین نامه های دیگران به او و…؛ ١٠. نشریات ادواری روزنامه‌ها و…؛ ١١. سایر موارد.

کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر به بررسی سیره و زندگانی سیاسی و مبارزاتی شهید صدر یا به‌طور کلی حرکت جهادی او در طول حیاتش در قالبی نمادین و کلی با تکیه بر ارتباط او با انقلاب اسلامی و مردم ایران پرداخته شده که شامل پانزده فصل است:

فصل اول: ریشه‌ها و بنیان‌های اولیه؛

فصل دوم: شخصیت شهید صدر و ابعاد آن؛

فصل سوم: شخصیت سیاسی‌اجتماعی؛

فصل چهارم: نوآوری‌های علمی و آثار سیاسی شهید صدر؛

فصل پنجم: شهید صدر و مقتضیات زمانی؛

فصل ششم: به‌سوی سیاست و مبارزات سیاسی؛

فصل هفتم: شهید صدر و جماعة العلماء المجاهدین؛

فصل هشتم: شهید صدر و حزب الدعوة الاسلامیة؛

فصل نهم: شهید صدر و امت اسلامی؛

فصل دهم: شهید صدر و قانون اساسی اسلامی؛

فصل یازدهم: شهید صدر و انقلاب اسلامی؛

فصل دوازدهم: شهید صدر و مرجعیت؛

فصل سیزدهم: شهید صدر و رهبری و مبارزه تا شهادت؛

فصل چهاردهم: شهید صدر و انقلاب اسلامی ایران؛

فصل پانزدهم: تأثیر و تأثر متقابل آرا و سیرۀ سیاسی شهید صدر با انقلاب اسلامی ایران.

زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر (با تکیه بر تأثیرگذاری بر انقلاب اسلامی ایران)، نوشتۀ دکتر محمدحسین جمشیدی، در ۵٨۶ صفحۀ وزیری توسط پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.

برای خرید این کتاب از فروشگاه سایت اینجا را کلیک کنید

نظریه دولت در مکتب کلامی و فقهی علامه شهید سید محمدباقر صدر، به قلم سید محمدجواد قربی، نظریۀ دولت و مختصات آن را در دیدگاه شهید سید محمدباقر صدر بررسی می‌کند.

شهید صدر از جمله متفکران مسلمانی است که به جمهوری اسلامی ایران اعتقاد راسخ داشت. نظام جمهوری اسلامی نیز در مبنای مشروعیت، ساختار تقسیم قدرت، تدوین قانون اساسی، نظام اقتصادی و… از اندیشۀ این عالم فرهیختۀ جهان اسلام بهرۀ فراوانی برده است.

با توجه به جهان‌شمولی و اهمیت اندیشه‌های شهید صدر برای جهان اسلام، به‌ویژه جامعۀ علمی ایران، در این کتاب سعی شده اندیشۀ سیاسی این متفکر شیعه در باب دولتِ مطلوب مورد مداقه قرار گیرد. ازآنجاکه نظریۀ دولت و مختصات آن یکی از وجوه مهم اندیشه شهید صدر محسوب می‌شود، پرداختن به این موضوع از حیث نظری و عملی بسیار اهمیت دارد. این کتاب به خواننده کمک می‌کند رویکرد انتقادی دولت در اسلام را در برابر نظریات لیبرالیستی و مارکسیستی تمییز داده و درک کند.

نویسندۀ کتاب نظریه دولت در مکتب کلامی و فقهی علامه شهید سید محمدباقر صدر درباره دیدگاه این شهید والامقام در مقدمه چنین می‌نویسد:

به اعتقاد شهيد صدر دولت به‌دليل نقشي که در پياده‌سازي احکام اسلامي، حراست از ارزش‌هاي ديني، رونق دادن فعاليت‌هاي اجتماعي و آباداني و پيشرفت دارد، امري لازم و ضروري است. دولت مطلوب در انديشۀ ايشان، دولتي مشروط به رعایت موازين شرعي و قانوني و مصلحت عمومی است. از نظر وي مصداق عيني و اصيل اين دولت، حکومت پيامبران و صالحان در تاريخ بشر و اسلام، و جمهوري اسلامي در جهان معاصر است. دولت جمهوري اسلامي، الگوي برتري است که به اعتقاد وي، سايرِ نظام‌ها و جوامع مي‌توانند از آن الگو بگيرند. از نظرگاه ايشان ساختارِ دولت اسلامي به‌گونه‌اي است که بايد مبانی مکتبی و اخلاق در سياست مدني، نقش فعالي داشته باشد و درعین‌حال، دولت در نظام اسلامي، غايتمند و داراي هدف‌هاي والاست. اين رويکرد مکتبی دولت اسلامي، منجر به جلوگيري از مناسبات استثماري در جامعه، زيستِ مؤمنانۀ کارگزاران و تصحيح روابط بين‌الملليِ دولت اسلامي در خصوص مصالح جهان اسلام مي‌شود. علامه شهید صدر، با هوشمندی و نبوغی ویژه به طرح نظریۀ استخلاف، استئمان و استئمام می‌پردازد و نقش انسان مسلمانِ متعهد را در مشروعیت‌دهی به حکومت تبیین و ساختار حکومت اسلامی را بر مبنای خِرد جمعی و مشورت مؤمنانه مهندسی می‌کند.

کتاب نظریه دولت در مکتب کلامی و فقهی علامه شهید سید محمدباقر صدر شامل سه فصل است: فصل نخست نظریه دولت در تقریرات شهید صدر؛ فصل دوم مختصات دولت در اندیشه شهید صدر؛ فصل سوم دولت مطلوب در اندیشۀ سیاسی شهید صدر.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

به نظر شهید صدر در عصر غیبت معصوم، مرجعیت صالح باید مترصد دولت‌سازی بر اساس احکام و مبانی اسلامی باشد. فقیهان مسلمان و نخبه که علمای شریعت هستند رهبری مبارزه علیه ظلم و استثمار را بر عهده بگیرند و پس از براندازی طاغوت، حکومت صالحان را تشکیل دهند. آنها نمایندۀ هیچ طبقه‌ اجتماعی خاصی نیستند بلکه ضمیر امت و تودۀ مظلوم خود هستند.

نویسندۀ کتاب نظریه دولت در مکتب کلامی و فقهی علامه شهید سید محمدباقر صدر، یکی از ابتکارات شهید صدر در بحث دولت اسلامی را نظریۀ جانشینی و خلافت می‌داند و آن را در فصل دوم مورد بررسی قرار می‌دهد. او می‌نویسد:

به اعتقاد شهید صدر امت صاحب حق در تصمیمات و اقدامات قوای حکومتی هستند و سرچشمه این حق، حق سرپرستی و خلافتی است که از خداوند متعال به‌عنوان منبع راستین قدرت اخذ و این خلافت امت در جامعه منجر به مسئولیت امت شده است. حاکمیت یک حق طبیعی است که ناشی از علاقه ذاتی مالک نسبت به مملوک است و این همان حاکمیت حقیقی خداوند است و حاکمیت انسان همان حقی است که افراد انسانی بر مبنای آن می‌توانند سرنوشت جمعی خود را رقم زنند. این حق ناشی از حق حاکمیت الهی است که تحت عنوان استخلاف و استئمام به انسان واگذار شده است. در آثار شهید صدر خلافت عمومی انسان دارای دو وجه است: استخلاف (خلافت انسان) یا استئمام (امامت دادن).

نظریه دولت در مکتب کلامی و فقهی علامه شهید سید محمدباقر صدر به‌قلم سید محمدجواد قربی در ۴۰۸ صفحه وزیری از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.

کتاب صدر اندیشه سیری در زندگی و آرا و اندیشه‌های شهید سید محمدباقر صدر است که توسط عبدالله نصری استاد فلسفۀ دانشگاه علامه طباطبایی به رشتۀ تحریر درآمده است.

ویژگی‌های منحصربه‌فرد شهید والامقام سید محمدباقر صدر که در زندگانی و اندیشه‌های پرفروغ او بازتاب یافته همواره سبب شده اصحاب اندیشه در قرن اخیر نیازمند بررسی آرا و افکار این عالم فرزانه باشند؛ ازاین‌رو عبدالله نصری بر آن شده تا نقاب از چهرۀ کمتر شناخته‌شدۀ شهید صدر بردارد و دست به تألیف کتاب صدر اندیشه بزند. وی شهید صدر را در پیشگفتار کتاب خود این‌گونه می‌ستاید:

سید محمدباقر صدر بدون تردید یکی از اندیشمندان بزرگ جهان اسلام، و از مصادیق بارز یک عالم دینی است. صدر در عمر محدود چهل‌وهشت‌سالة خود، آثار سترگی بر جای گذارده که نشانگر نبوغ اوست. ابعاد گوناگون نظری و عملی او، از وی چهره‌ای کم‌نظیر در تاریخ تفکر معاصر اسلامی ساخته است. با وجود مطالعات عمیق و گسترده‌ای که در متون اسلامی داشت، هرگز در حجاب گذشته قرار نگرفت. سنت و میراث اسلامی برای او سرآغاز تفکر در مسائل جدید بود.

عبدالله نصری با دریافتی که از اندیشه‌های شهید صدر داشت، بر خود لازم دانست که آثار شهید صدر را به زبان فارسی ترجمه کند؛ ولی با بی‌مهری‌هایی مواجه شد که این کار را بر او سخت کرد. وی پس از ناامیدی از نشر ترجمۀ آثار گرانسنگ شهید صدر به فارسی بر آن شد اثر مستقلی را درباره ابعاد گوناگون اندیشه‌های آن شهید تألیف کند تا این عالم فرزانه را بر صدر اندیشه‌های فارسی‌زبانان بنشاند.

کتاب صدر اندیشه از ده فصل (بخش) تشکیل شده که به زندگانی و مهم‌ترین اندیشه‌های پرداخته است؛ فصل‌های این کتاب عبارت‌اند از:

١. دفتر ایام

نویسنده در این فصل به زندگانی پرفرازونشیب شهید صدر پرداخته و وقایع مهم و تاثرگذار زندگی او را به تصویر کشیده است. او پس از گزارشی از زندگانی شهید صدر به معرفی خاندان بزرگ صدر می‌پردازد. همچنین در این فصل، از ارتباطات شهید صدر و انقلاب اسلامی، شخصیت اخلاقی این شهید والامقام و آثار و تألیفات او سخن گفته شده است.

٢. معرفت‌شناسی

نویسنده پس از معرفی شخصیت و زندگانی شهید صدر به مهم‌ترین اندیشه‌های علمی شهید صدر می‌پردازد. او این مهم را با موضوع معرفت‌شناسی و نوآوری‌های شهید صدر در استقراء و روش ذاتی آغاز می‌کند.

٣. شناخت انسان

نویسنده در فصل سوم کتاب صدر اندیشه، شناخت انسان را مورد بررسی قرار می‌دهد. او ابتدا به موضوع جبر و اختیار می‌پردازد و آن را از منظر کلامی و فلسفه می‌نگرد و در آن به نظریۀ سلطنت می‌پردازد. شهید صدر برای حل مشکلی که در موضوع فاعل مختار در فلسفه بیان شده، این نظریۀ را ارائه داده است. در این فصل همچنین به انسان‌شناسی و نقش عبادات در انسان‌سازی نیز پرداخته شده است.

۴. مباحث کلامی

نویسنده در این بخش از کتاب صدر اندیشه، به نظریه‌های کلامی شهید صدر پرداخته است؛ مانند: اثبات خدا از طریق استقراء؛ نبوت و خط سیر خلافت انسان؛ اثبات نبوت خاصه؛ امامت و تشیع؛ پیدایش شیعه؛ نقش ائمه در بازسازی جامعه؛ امام مهدی علیه‌السلام؛ انتظار بشر از دین؛ قانون‌گذاری در اسلام؛ منطقة الفراغ.

۵. شناخت قرآن

نویسنده در این بخش با مقدماتی درباره علوم قرآنی از شهید صدر، به نوآوری وی در عرصۀ تفسیری، یعنی روش استنطاق و تفسیر موضوعی می‌پردازد. او در معرفی این روش این‌گونه می‌نویسد:

از نظر صدر مفسر باید در هر عصر و زمانی با توجه به میراث فرهنگی بشری و مسائلی که در عصر و زمان خود مطرح است و وی آنها را در ذهن دارد به‌سراغ فهم قرآن برود تا حقایقی از قرآن را کشف کند که پاسخگوی نیاز زمان وی باشد.

۶. اندیشه سیاسی

عبدالله نصری در این فصل از کتاب صدر اندیشه به نظام اسلامی و تعریف حکومت، وطن و دولت اسلامی از منظر شهید صدر می‌پردازد و در ادامه نقش فقیه را در دولت اسلامی بازگو می‌کند. او همچنین در این فصل به نقش نظریۀ اصولی حق‌الطاعه در اندیشۀ سیاسی شهید صدر می‌پردازد و به این نظریه از این منظر می‌نگرد.

٧. جامعه و تاریخ

آنچه در این فصل آمده عبارت‌ است از: چیستی جامعه؛ فلسفۀ تاریخ و سنت‌های تاریخی در قرآن کریم؛ الگوها.

٨. اقتصاد اسلامی

نویسندۀ کتاب صدر اندیشه با بیان اینکه «صدر از نخستین اندیشمندان اسلامی است که در باب اقتصاد اسلامی به نظریه‌پردازی و نظام‌سازی پرداخته» این بعد از افکار شهید صدر را بررسی می‌کند. او در این فصل به‌طور مفصل به موضوعات مربوط به اقتصاد اسلامی که توسط شهید صدر مطرح شده می‌پردازد که عبارت‌اند از: اقتصاد اسلامی علم یا مکتب؛ ساختار اقتصاد اسلامی؛ ویژگی‌های اقتصاد اسلامی؛ توزیع قبل از تولید؛ توضیع پس از تولید؛ شیوه‌های تصرف در اموال؛ رشد تولید؛ وظایف اقتصادی دولت؛ بانکداری بدون ربا.

٩. نظام اجتماعی انسان

نویسنده در این فصل به بررسی نظام اجتماعی مطلوب از دیدگاه شهید صدر می‌پردازد و رسالت اسلامی در عصر حاضر را در آثار شهید صدر واکاوی می‌کند.

١٠. اجتهاد و نهاد مرجعیت

در فصل پایانی کتاب صدر اندیشه، نویسنده به هرمنوتیک اجتهاد می‌پردازد و عوامل و هدف از تحول و حرکت در حوزه را در آثار شهید صدر جست‌وجو می‌کند. او ویژگی‌ها و اهداف مرجعیت و نیز لزوم تحول در شیوۀ مرجعیت و تحول در رساله‌نویسی و نقد کتاب‌های درسی اصول را  در آثار شهید صدر مورد بررسی قرار می‌دهد.

کتاب صدر اندیشه در ٧٢٨ صفحۀ رقعی توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.

برای خرید این کتاب از فروشگاه سایت اینجا را کلیک کنید

کتاب نظریه حق الطاعه به‌قلم رضا اسلامی به بررسی این نظریۀ شهید سید محمدباقر صدر و ادله عقلی آن می‌پردازد و ضمن بررسی اشکال‌های وارد به آن به آنها پاسخ می‌گوید.
در این اثر نخست به جایگاه نظریه حق الطاعه در علم اصول فقه و علم کلام اشاره شده و آنگاه تبیین این نظریه از دیدگاه شهید صدر و برخی دیگر از فقیهان شیعه بیان شده است.
رضا اسلامی در مقدمه کتاب نظریه حق الطاعه می‌گوید:

بخشی از علم را نظریه‌ها تشکیل می‌دهند. نظریه‌ها دیدگاه‌های کلان و فراگیری هستند که با در اختیار داشتن فرازهای حساس و جایگاه‌های مهم علم، بخش‌های دیگر آن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. یکی از ویژگی‌های اندیشه‌ورزی فقهی و اصولی معاصر، رفتن به‌سمت افزایش و گسترش نظریه‌ها و برداشتن گام‌هایی سنگین و آهنگین در این مسیر است. یکی از نظریه‌های قابل طرح، نظریه حق الطاعه است که در ادبیات معاصرِ اصولی، همراه با شکل‌دهی به نکته‌هایی فنی و زاویه‌هایی تخصصی در اطراف آن، با قلم باطراوت و پرعمق شهید صدر به سامان رسیده است. در این کتاب به تبیین این نظریه پرداخته و سعی شده است اشکالات مطرح‌شده نسبت به آن مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

فصول کتاب نظریه حق الطاعه عبارت‌اند از:

جایگاه نظریۀ حق الطاعه در اصول و کلام؛ تاریخ برائت عقلی؛ ادلۀ برائت عقلی؛ ادلۀ احتیاط عقلی؛ بررسی اشکال‌های وارد بر مسلک حق الطاعه.

ازآنجاکه شهید صدر نظریه حق الطاعه را در برابر و در رد مسلک برائت عقلی مطرح کرده، نویسنده کتاب نظریه حق الطاعه نیز در فصل دوم این کتاب به تبیین این مسلک و تاریخ آن پرداخته است. او خود دراین‌باره می‌نویسد:

پرداختن به ریشه‌های تاریخی بحث برائت عقلی و سیر تطور و تکامل بحث، کاری بس ارزشمند است که علاوه‌بر آشنایی طلاب با برخی متون و منابع اساسی این علم و میزان تأثیر و تأثر اصولیان از یکدیگر، راه را برای شناخت قول حق هموار می‌کند.

ازاین‌رو نویسنده کوشیده در این بخش ارجاعات و منابع این بحث را به تفصیل بیان کند که این کار برای پژوهشگران این موضوع امری مغتنم و پرفایده است.

رضا اسلامی در فصل پایانی کتاب نظریه حق الطاعه به نقد و بررسی چهارده اشکال وارد شده به نظریه حق الطاعه می‌پردازد که در خلال مطالعه و بررسی این اشکال‌ها و پاسخ‌ها نکته‌های فنی بسیاری به چشم می‌آید و در نهایت عمق و انسجام تفکر اصولی شهید صدر آشکار می‌شود. این بخش به‌تنهایی نزدیک به نیمی از حجم کتاب را به خود اختصاص داده است.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا اسلامی در کتاب نظریه حق الطاعه از ابعاد گوناگون به این نظریه نگریسته و مباحث اصولی مرتبط با آن را تشریح كرده است. وی پس از بررسی اشکالات وارد بر این نظریه، در جمع‌بندی و نتیجه‌گیری چنین نوشته است:

از بررسی اشکال‌های وارد بر نظریه حق الطاعه می‌توان دریافت که منشأ به خطا افتادن مشهور در انحراف از یک حکم بدیهی عقلی به‌طور عمده یکی از موارد زیر است:

١. عدم تفکیک میان مولویت خداوند متعال که ذاتی و غیرمجعول و غیرمحدود است و مولویت‌های عرفی که همواره مجعول و از نظر سعه و ضینق، تابع جعل جاعل است؛

٢. عدم تفکیک میان مولویت تکوینی و تشریعی؛

٣. تفکیک میان مولویت تشریعی و حق الطاعه؛

۴. استبعاد در مخفی ماندن یک حکم بدیهی از مشهور اصولیان و فقها؛

۵. خلط میان برائت عقلی با برائت شرعیِ مدلولِ به دلیل عقلی؛

۶. تفاوت نگذاردن میان احکام عقلی و احکام عقلایی؛

٧. توهم ارشادی بودن ادلۀ برائت شرعی؛

٨. توهم عدم امکان مخالفت اصل ثانوی شرعی با اصل اولی عقلی؛

٩. انکار حسن و قبح عقلی یا تفسیر خاصی از آن؛

١٠. تفاوت نگذاشتن میان حکم عقل به وجوب احتیاط و حکم عقل به حسن احتیاط که یکی از قبل از ثبوت برائت شرعی است و دیگری بعد از ثبوت برائت شرعی.

کتاب نظریه حق الطاعه در ۴٠٠ صفحه رقعی از سوی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.

برای خرید این کتاب از بخش فروشگاه، اینجا را کلیک کنید

کتاب اندیشه‌های حکمی و اجتهادی شهید صدر به‌کوشش ابوالفضل عنابستانی و تحت نظارت حجت‌الاسلام‌والمسلمین خسروپناه و به‌همت مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران منتشر شد.

کتاب اندیشه‌های حکمی و اجتهادی شهید صدر گزارش کوتاهی از ابعاد اندیشۀ حکمی و اجتهادی شهید صدر در فلسفه علوم انسانی است که توسط استادان، محققان و فرهیختگان تدوین شده است. هدف از این تحقیق نشان دادن مبانی فلسفی‌اسلامی علوم انسانی و چگونگی تأثیرگذاری آنها بر تولید علوم انسانیِ اسلامی در عرصه نظریه‌پردازی و تحقیقات کاربردی در آثار و اندیشه‌های شهید صدر و دربردارنده نوآوری‌های متعدد شهید صدر در این عرصه و سنجش آن است.

ساختار این پژوهش در هفت فصل تنظیم شده که در بردارنده مقالات متعددی به شرح زیر است:

فصل اول: کلیات؛ شامل دو مقاله «زیست‌نامه و معرفی آثار شهید صدر» و «شهید صدر و کاستی‌های متون آموزشی حوزه».

فصل دوم: فلسفه علم؛ شامل سه مقاله «منطق استقراء از دیدگاه شهید صدر»، «دیدگاه شهید صدر درباره احتمال» و «علیت و سلطنت انسان از دیدگاه شهید صدر».

فصل سوم: فلسفه دین و اجتهاد؛ شامل پنج مقاله «روش دین‌شناسی شهید صدر»، «اثبات توحید از طریق منطق ذاتی»، «انسجام تفکر اصولی در مکتب شهید صدر»، «تطور اصول فقه در اندیشه شهید صدر» و «کلام شیعه و ادوار حیات فکری ائمه علیهم‌السلام».

فصل چهارم. حکمت قرآن؛ شامل چهار مقاله «رسالت قرآن»، «روش‌شناسی تفسیری شهید صدر»، «جایگاه آیات‌الاحکام در منظومۀ فکری شهید صدر» و «تفسیر موضوعی از دیدگاه شهید صدر و استاد مصباح».

فصل پنجم. فلسفۀ علم‌الاجتماع؛ شامل سه مقاله «خاستگاه کشف قانون‌های تاریخی؛ بررسی دیدگاه شهید صدر»، «فرهنگ و تمدن از نگاه شهید صدر» و «وجودشناسی جامعه از منظر شهید صدر».

فصل ششم. فلسفه سیاسی؛ شامل سه مقاله «حکومت از منظر شهید صدر»، «مردم‌سالاری دینی در اندیشه سیاسی شهید صدر» و «نظریه آزادی در اندیشه سیاسی شهید صدر».

فصل هفتم. فلسفه اقتصاد؛ شامل سه مقاله «نقش مجامع فقهی در مقابله با چالش‌های روند بانکداری اسلامی»، «بانک بدون ربا از دیدگاه اسلام با نگاه شهید صدر» و « شهید صدر و برداشت‌های نوین از آیات اقتصادی قرآن».

در مقدمه کتاب اندیشه‌های حکمی و اجتهادی شهید صدر آمده است:

یکی از متفکران و نظریه‌پردازان معاصر که متأثر از مبانی دینی، نظریۀ خاصی را درباره علم دینی ارائه نموده‌ است و رهیافت او در نظریه‌پردازی دینی و تحقیقات علوم انسانی‌اسلامی به‌مثابۀ یک الگوی روشی می‌تواند مورد بررسی، تحقیق و تکمیل قرار گیرد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر(ره) می‌باشد. علم دینی در مکتب علامه صدر، یکی از نخستین نظریه‌های علوم انسانی‌اسلامی است. البته شهید صدر هیچ نگاشته مستقلی که به تبیین نظریۀ علم دینی خودش بپردازد، ندارد؛ ولی به‌صورت کاربردی در حوزه‌هایی چون روش‌شناسی، اقتصاد، علم‌الاجتماع، سیاست به تحقیق و تدوین نظریه پرداخته است و به‌ویژه در اقتصاد آثار متعددی نگاشته که «اقتصادنا»، «البنک لاربوی فی الاسلام» از دیگر آثار شهرت بیشتری دارد.

امتیاز الگوی شهید صدر در باب علم دینی علاوه‌بر اینکه از پیش‌کسوتان این بحث است، این است که تنها به مبانی و ارائۀ مدل عقلانیت و کلیات الگوی تولید علم دینی اکتفا نکرده است، بلکه عقلانیت اسلامی را لااقل در عرصۀ اقتصاد پیاده کرده است و می‌توان از این امر جزئیات این الگو را نیز تنسیق، تدوین و تکمیل نمود.

آیت‌الله شهید صدر از جمله متفکرانی است که همواره نسبت به اندیشۀ ناب اسلام حساسیت داشته و در مقابل دو جریان مهم نظری و عملی در شرق و غرب اعلام موضع نموده است. وی با تألیف کتاب‌ «فلسفتنا»، چهارچوب‌های معرفتی لیبرالیسم و سوسیالیسم را به چالش کشید و در همان راستا مبانی معرفتی اسلام را طرح نمود. پس از آن با تکیه بر همان مبانی، کتاب «اقتصادنا» را نوشت و پس از نقد مبانی نظری اقتصاد سوسیالیستی و سرمایه‌داری، مکتب اقتصاد اسلامی را طرح نمود و نگاهی اصلاحی به علوم انسانی انداخته است. رگه‌های اندیشه‌های ناب این متفکر برجسته و اسلام‌شناس مصلح، در تمام آثار و تألیفاتش وجود دارد. زاویه دید شهید صدر که در این مجموعه به تصویر کشیده می‌شود، در زمان خود از بیشترین انسجام و شفاف‌ترین رهیافت‌ها برخوردار بوده است و تا زمان کنونی نیز کارآمدی خود را از دست نداده است.

شایان ذکر است، این اثر در ۵۶٠ صفحه و در قطع رقعی توسط مؤسسه حکمت و فلسفۀ ایران منتشر شده است.

برای خرید این کتاب از فروشگاه سایت، اینجا را کلیک کنید.

کتاب آشنایی با اندیشه سیاسی شهید صدر به‌قلم علیرضا بی‌نیاز،‌ محمدمهدی باباپور و منصور میراحمدی به‌همت پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی، از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی وابسته به جامعة المصطفی العالمیة منتشر شده است.

این کتاب با اشاره به زندگی‌نامه شهید صدر، مبانی نظری اندیشۀ سیاسی و نظریه انقلاب، حاکمیت و خلافت انسان و گواهی پیامبران‌(ع) را بررسی کرده است.

با توجه به اینکه شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر، یکی از بزرگ‌ترین اندیشمندان مسلمان و به‌تعبیر امام خمینی‌(ره) «مغز متفکر اسلامی» در تاریخ اسلام، به‌ویژه در قرن چهاردهم هجری است، بررسی آرا و اندیشه سیاسی این عالم نابغه از ضروریات عصر حاضر به‌شمار می‌رود. او فقیهی جامع، فیلسوفی اجتماعی، مفسری بزرگ، متفکری آگاه به فرهنگ و علوم زمانش، نویسنده‌ای توانمند و پرکار و سیاستمداری هوشمند و شجاع و دردمند است.

فصل‌های کتاب آشنایی با اندیشه سیاسی شهید صدر عبارت‌اند از:

زندگی‌نامه شهید صدر؛ مبانی نظری اندیشه سیاسی شهید صدر؛ نظریه انقلاب اجتماعی و سیاسی (1): سنت‌های اجتماعی و امکان توسعه و انقلاب؛ نظریه انقلاب اجتماعی و سیاسی (2): انقلاب، شرایط و عوامل؛ نظریه حاکمیت؛ خلافت انسان و گواهی پیامبران(1): نظریه خلافت انسان؛ خلافت انسان و گواهی پیامبران(2): گواهی پیامبران، امامان معصوم و مراجع عام.

در فصل مبانی نظری اندیشه سیاسی شهید صدر می‌خوانیم: «بی‌تردید شهید صدر به‌عنوان یک اندیشمند مسلمان، در طرح اندیشۀ سیاسی خود، از بنیان‌های فکری اسلام تأثیر پذیرفته است؛ ازاین‌رو، بررسی مبانی نظریه اندیشه سیاسی وی، مستلزم شناخت دیدگاه‌های وی درباره خدا، جهان و انسان از دیدگاه دین اسلام است».

این فصل از کتاب آشنایی با اندیشه سیاسی شهید صدر عهده‌دار تبیین مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی، معرفت‌شناختی و جامعه‌شناختی اندیشه سیاسی شهید صدر است؛ در این راستا، با مراجعه به آثار مکتوب این شهید والامقام، تلاش می‌شود مهم‌ترین آموزه‌ها و آرای شهید صدر استخراج شود و تأثیرگذاری آنها بر اندیشه سیاسی وی مورد بررسی قرار گیرد.

نظریه حاکمیت عنوان فصل دیگری از کتاب آشنایی با اندیشه سیاسی شهید صدر است که از دیدگاه شهید صدر، به یکی از موضوع‌های مهم در فلسفه سیاسی و حقوق اساسی، با عنوان «حاکمیت» می‌پردازد؛ ابتدا مفهوم و انواع حاکمیت توضیح داده می‌شود، آنگاه سیر تاریخی حاکمیت و ماهیت آن و به‌ویژه ویژگی‌های الهی و حاکمیت انسان بر سرنوشت خود و رابطه این دو، بحث می‌شود.

از مهم‌ترین بخش‌های این فصل است می‌توان به این موارد اشاره کرد: مفهوم حاکمیت؛ انواع حاکمیت؛ سیر و روند تاریخی حاکمیت بشری؛ حاکمیت خدا و حاکمیت انسان؛ حاکمیت و ولایت در تشریع و ارسال رسل؛ حاکمیت ولایت در تکوین. در بخشی از این فصل می‌خوانیم: «شهید صدر درباره حاکمیت از چند اصطلاح استفاده می‌کند که یکی از آنها، «السیادة» به مفهوم گسترده حاکمیت است و تنها نظر به حاکمیت سیاسی، استقلال خارجی، آزادی و خودمختاری داخلی ندارد».

از دیدگاه شهید صدر، حاکمیت پیش از هرچیز، «حق طبیعی» است که ناشی از علاقه ذاتی مالک در ارتباط با مملوک، و خالق در ارتباط با مخلوق است و این همان حاکمیت حقیقی خداوند است. حاکمیت انسانی، چیزی جز ولایت مساوی انسان‌ها نسبت به یکدیگر نیست؛ زیرا اصل نخست در حیات اجتماعی که ناشی از آزادی، اراده و اختیار انسان است، «لا ولایة لأحد علی أحد» است.

گفتنی است، کتاب‌ آشنایی با اندیشه سیاسی شهید صدر در قطع وزیری، و در 144صفحه و از سوی مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی وابسته به جامعة المصطفی العالمیة منتشر شده است.

برای خرید این کتاب از بخش فروشگاه، اینجا را کلیک کنید