اخبار

به مناسبت چهل و دومین سالگرد شهادت آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر و خواهر شهیده‌اش بنت‌الهدی صدر نشست یاد صدر برگزار می‌شود

هم‌زمان با ایام سالگرد ایام شهادت علامه شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر و خواهر شهیده‌اش بنت‌الهدی صدر، پژوهشگاه شهید صدر با همکاری پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، نشست «یاد صدر» را برگزار می‌کند.

 

نوزدهم فروردین، سالروز شهادت آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر و خواهر شهیده‌اش بنت‌الهدی صدر است. این عالم بزرگوار که به‌فرمودۀ مقام معظم رهبری دامت‌برکاته «در میان چهره‌های برجستۀ حوزه‌های علمیه در دهه‌های اخیریکی از ممتازترین و شگفت‌انگیزترین آنهاست… و بی‌شک یک نابغه و یک ستارۀ درخشان بود» پس از گذشت چهل و دو سال از شهادتش به‌دست رژیم ستمگر بعث همچنان در میان مسلمانان ناشناخته مانده است.

در این نشست، آیت الله محسن اراکی با موضوع «جایگاه شهید صدر در تحول حوزه» و حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر محمدتقی سبحانی، با موضوع «شهید صدر و دانش نوین کلام شیعه» برگزار می‌شود.

 

زمان: یپنجشنبه، ۱۸ فروردین ۱۴۰۱، ساعت ۱۱

آدرس: قم، میدان مصلی، پژوهشکده باقرالعلوم(ع)

 

نشست «یاد صدر» به‌صورت زنده از صفحه مجازی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر به آدرس‌ زیر و لینک اسکای روم پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام پخش خواهد شد.

https://www.instagram.com/shahidsadrlive/

لینک اسکای روم:

https://www.skyroom.online/ch/pajooh/yade-sadr

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه شهید صدر، دکتر مسعود پورفرد عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سخنران دومین جلسه از سلسله نشست‌های علمی «اندیشه صدر» با عنوان «نظریه عاملیت جمعی در اندیشه سیاسی شهیدصدر» بود که به مناسبت فرا رسیدن سالگرد شهادت شهید سید محمدباقر صدر به همت پژوهشگاه شهید صدر از صفحه اینستاگرام این پژوهشگاه به صورت زنده پخش شد.

دیدگاه‌های شهید صدر راهگشای جمهوری اسلامی و جهان اسلام است

دکتر پورفرد با تبیین اندیشه شهید صدر درباره «عاملیت جمعی» گفت: دیدگاه‌های شهید صدر برای جمهوری اسلامی و حتی جهان اسلام راهگشا است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره جایگاه دیدگاه شهید صدر در علوم سیاسی و اجتماعی گفت: کتاب «فقه سیاسی شهید صدر» را سال 1396 چاپ و منتشر کردم؛ نگاه شهید صدر در حوزه سیاست می‌تواند تحول آفرین باشد؛ نگاه شهید صدر در قلمروهای مختلف علوم انسانی بویژه سیاست، بسیار کاربردی و کارآمد است.

وی مفاهیم و بحث‌های شهید صدر مانند اقتصادنا، فلسفتنا و مانند آن‌ها را دریایی از خلاقیت در حوزه‌های علوم اجتماعی عنوان و تصریح کرد: با توجه به دیدگاه‌های شهید صدر می‌توانیم حوزه علم سیاست را متحول کنیم؛ این نگاه‌ها بومی و اسلامی است.

پورفرد در تبیین «نظریه عاملیت جمعی در اندیشه سیاسی شهید صدر» گفت: در پرداخت به این نظریه شهید صدر از کتاب‌های «المدرسه القرآنیه»، «الاسلام یقود الحیات» و «اقتصادنا» استفاده کرده‌ایم.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ارائه تعریفی از عاملیت جمعی اظهار داشت: به طور ساده منظور از عاملیت جمعی چیزی در مقابل عاملیت فردی است؛ شهید صدر حامی این عاملیت جمعی است که در حوزه نظام‌های اجتماعی سیاسی عاملیت جمعی مؤثرتر و کارآمدتر است؛ سازمان‌های مردم‌نهاد و تشکل‌های مردمی و جمعی نمونه ساده‌ای از عاملیت جمعی هستند؛ یعنی گروهی از مردم که مجموعه‌ای از روابط اجتماعی، شبکه اجتماعی و هدف خاص دارند.

وی افزود: منظور از عاملیت جمعی یک گروه مستقل از قدرت سیاسی است که ممکن است تخصصی در فرهنگ، اقتصاد و سیاست نیز داشته باشند؛ این گروه زیرمجموعه قدرت اجتماعی هستند.

پورفرد از خواست شهید صدر مبنی بر نقش کلیدی و اساسی برای عاملیت جمعی در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی خبر داد و گفت: این عاملیت جمعی در دوران معاصر پیروزی‌های بزرگی را برای جمهوری اسلامی در جنگ تحمیلی و عرصه‌های مختلف رقم زده است؛ اگر این عاملیت مهم شمرده شود نظام سیاسی هم می‌تواند موفقیت خود را بیمه کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به دوران زندگی شهید صدر و حکومت صدام اشاره کرد و ابراز داشت: شهید صدر ثابت کرد عاملیت جمعی بر پایه اسلام می‌تواند ساختارهای متصلبی مانند ساختار سیاسی صدام را در هم بشکند. هرچند متأسفانه این عالم بزرگ جهان اسلام را به شهادت رساندند اما ایشان منابع و مطالب کلیدی را در فلسفه جامعه‌شناسی مطرح کرد که می‌تواند مورد استفاده ما قرار گیرد.

وی شش گزاره را در چگونگی استفاده از آثار شهید صدر مورد توجه قرار داد و گفت: گزاره اول این است که عاملیت فردی با تلاش اجتماعی می‌تواند به سمت عاملیت جمعی سوق پیدا کند؛ دو نوع می‌توان این طریق را پیمود یکی حب ذات که مورد اشاره شهید صدر است که خودخواهی ذاتی افراد زمینه‌ای برای رساندن خیر به دیگران است و این کمال خواهی می‌تواند به حرکات خیرخواهانه جمعی نیز منتقل شود؛ دوم فلسفه صدرایی و حکمت متعالیه که شهید صدر آن را تدریس می‌کرد نیز به دنبال حرکت جوهری فردی به حرکت جوهری جمعی و مورد تأیید شهید صدر است.

پورفرد در بیان گزاره دوم که تغییر در ساختار غیر ممکن نیست گفت: دو بخش ساختار و کارگزار نشان می‌دهد که ساختارها سیستم جبری است که الزامات و شکل‌های خاص خود را دارد و ممکن است منعطف یا متصلب باشد؛ شهید صدر اعتقاد دارد ساختار به هر شکلی باشد قابل تغییر است؛ از سویی عاملیت جمعی با قدرت بیشتر خود می‌تواند این ساختار را تغییر دهد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بیان ویژگی‌های عاملیت جمعی گفت: در کتاب مدرسه القرآنیه شهید صدر، ویژگی‌های امت که همان ویژگی‌های عاملیت جمعی است بیان شده است؛ در این کتاب بیان شده است که امت باید هدفی خاص، همبستگی، همدلی و ارزش‌های معنوی داشته باشد.

وی با توجه به گزاره چهارم که کارگزار فردی نقش فردی و کارگزار جمعی نقش جمعی دارد گفت: باید عاملیت جمعی با ویژگی‌های مطلوب خود فعال شود و ما این قدرت اجتماعی را در کنار قدرت سیاسی به رسمیت بشناسیم و وظیفه نظارت و کنترل را به آن واگذار کنیم که این یکی از پایه‌های اساسی و زیرساخت‌های نظریه عاملیت است.

پورفرد گزاره پنجم را تأکید نصوص دینی بر عاملیت جمعی و نهی از گوشه‌گیری عنوان کرد و در بیان گزاره ششم اظهار داشت: آیات مربوط به این مسأله در حوزه اجتماعی وجود دارد؛ شهید صدر آیاتی را انتخاب می‌کند که زندگی اجتماعی سیاسی نشان می‌دهد که این جامعه، جمع و امت، می‌تواند در راه‌ها و سبک‌های زندگی خود موفق شود؛ عاملیت جمعی بر اساس این آیات می‌تواند گره‌گشای کارآمدی یک نظام باشد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی مشکلات جمهوری اسلامی را ناشی از توجه کم به عاملیت جمعی برشمرد و گفت: شهید صدر به این مشکلات پاسخ می‌دهد که مشارکت جمعی را در نظام خود استفاده کنید و هیچ نگران نباشید؛ ما با این دیدگاه می‌توانیم در جمهوری اسلامی و حتی در جهان اسلام تحول ایجاد کنیم.

وی از ناکارآمدی نظام سیاسی با وجود داشتن اندیشمندی مانند شهید صدر ابراز تعجب کرد و تأکید کرد: دیدگاه‌های شهید صدر راهگشای جمهوری اسلامی و جهان اسلام است

پورفرد در پاسخ به نقاط برجسته نظریه شهید صدر در باب نظریه عاملیت اجتماعی و نظریات مقابل آن گفت: در جمهوری اسلامی هم نظریات مختلفی داریم که البته قوی نیستند؛ در نظریات نخبگانی یک عده خاص تصمیم می‌گیرند و تصمیم‌ساز و همه کاره هستند و مردم هیچ کاره هستند؛ اما در دیدگاه شهید صدر حتی نخبگان هم مجبور هستند در تشکل‌های مردم حضور پیدا می‌کنند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان خواستار برجسته کردن دیدگاه‌های شهید صدر در فضاهای علمی جهان اسلام شد و تصریح کرد: امام خمینی (ره) شهید صدر را اندیشمند بزرگی در جهان اسلام می‌دانستند؛ کمک به شناخت هر چه بیشتر این شهید بزرگوار خدمت بزرگی به جهان اسلام است.

حجت‌الاسلام والمسلمین زائری:

مهمترین ویژگی شهید صدر ارائه چارچوبی منسجم از دستگاه فکری اسلام است

حجت‌الاسلام والمسلمین زائری با نادر خواندن شخصیت شهید محمدباقر صدر گفت: مهمترین ویژگی شهید صدر ارائه چارچوبی منسجم از دستگاه فکری اسلام است.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه شهیدصدر، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری سخنران نخستین جلسه از سلسله نشست‌های علمی «اندیشه صدر» با عنوان «شخصیت‌شناسی شهید صدر» بود که امروز به مناسبت فرا رسیدن سالگرد شهادت شهید سید محمدباقر صدر به همت پژوهشگاه شهید صدر از صفحه اینستاگرام این شهید (shahidsadr) به صورت زنده پخش شد.

این فعال فرهنگی شهید صدر را از نوادر روزگار توصیف کرد و گفت: حتی اگر شهید صدر در حوزه علمیه تحصیل نکرده بود از نوادر روزگار ما بود؛ بی شک در فضای حوزه علمیه و چارچوب حوزه‌های علمیه، شخصیت شهید سید محمد باقر صدر استثنایی و بسیار ویژه است؛ از سویی ایشان فرزند خاندانی با سابقه نهصد سال فقاهت است؛ از سوی دیگر شرایط شخصی یتیم شدن در کودکی، فقر، خود اتکایی در تحصیل و رشد عجیب درسی که نمی‌شود برای آن مثالی پیدا کرد.

وی از نشانه‌های نبوغ بسیار زیاد شهید محمدباقر صدر را اجتهاد در دوازده سالگی عنوان کرد و ابراز داشت: باور کردنی نیست که آثار ایشان برای ایام کودکی است؛ وی در سن 22 سالگی درس خارج دارد؛ جایی که بزرگان در آن حوزه علمیه تدریس می‌کردند.

حجت‌الاسلام زائری با اشاره به عظمت آثار این شهید با رویکرد تفصیلی، مباحث اجتماعی و سیاسی اسلام اظهار داست: کسی باور نمی‌کند که ایشان به پنجاه سالگی نرسیده است.

این فعال فرهنگی در بیان نکته اصلی صحبت خود عنوان کرد: در غیاب ائمه معصوم علما باید جلوه‌ای از حضور ایشان باشند؛ غالب علما از جهت سلوک فردی و اخلاقی سعی کرده‌اند شبیه اهل بیت (ع) باشند؛ هرچند فاصله زیاد است اما در آن پیروی و توسل، مردم آن جلوه‌ها را دیده‌اند.

وی جلوه‌ای از نمایندگی اهل بیت به وسیله علما را در تفکر نظام‌مند در شناخت دین دانست و گفت: زندگی نماینده ائمه اطهار (ع) باید مجموعه‌ای منسجم در تمام ابعاد زندگی باشد؛ ارتباطات و رسانه‌های جدید، شناختی جدید را به ارمغان آورده است و سئوالات متعددی در برابر اسلام قرار گرفته است.

حجت‌الاسلام زائری تصریح کرد: مطالب قدیمی مشکلی را از مخاطب جدید حل نمی‌کند؛ اجتهاد به معنای سنتی که احکام دین را از منابع اصیل استخراج کند و تنها احکام نماز و روزه را بگوید، پاسخگوی بشر امروز نیست؛ اینجا به اجتهادی نیاز داریم که کلیت علم و دین را بفهمد و بتواند پاسخ بدهد.

این فعال فرهنگی اجتهاد به معنای سنتی را در بعضی موارد نوعی تقلید دانست و ابراز داشت: برخی از اساتید فعلی، آرای علمای قدیم را در سینه دارند و آن‌ها را بازگو می‌کنند؛ این کار بسیار ارزشمند است اما اجتهاد برای زمان فعلی نیست؛ گاهی اوقات به دلیل محیط اجتماعی جرأت نوآوری نداشته‌ایم، در نتیجه خیلی از اشکالات و ایرادات در حوزه علمیه به وجود آمده است و به این خاطر نمی‌تواند مشکلی حل کند.

وی با اشاره به سفر رهبر معظم انقلاب به قم و صحبت برای انجام تغییراتی در حوزه‌های علمیه اظهار داشت: سخنرانی رهبر معظم انقلاب نشان از خواست ایشان برای ایجاد تحولی اساسی در حوزه‌های علمیه بود که به دلیل فشارهای مختلف، فضای ایستادگی جدی نشد.

حجت‌الاسلام زائری گفت: استاد سید ابوالحسن اصفهانی فرمودند اجتهاد «منطق پیغمبر فهمی» است؛ مجتهد کسی است که به اندازه توان خود تشخیص دهد پیامبر (ص) درباره موضوع فعلی چه تصمیمی می‌گرفت؛ اگر پیامبر اکرم (ص) با این سئوال مواجه می‌شد چه می‌کرد؛ در نتیجه اینجا پیام امام، پیامبر و خدا است پیام فقه، اصول و تفسیر نیست.

این فعال فرهنگی اجتهاد را جلوه‌ای از رفتار ائمه دانست که شناخت همگن، منسجم و منضبط با یک دستگاه فکری روشن از دین ارائه می‌کند و ابراز داشت: نخست اینکه عالم باید خود این دستگاه فکری را دریافت کند و دوم اینکه آن را منتقل کند؛ چنین مواردی زیاد نبوده است و اگر هم بوده، امکان عرضه خود را پیدا نکرده است؛ البته عمر کوتاه شهید محمدباقر صدر نیز باعث شد که فرصت تبیین اندیشه خود را پیدا نکند.

وی مهمترین ویژگی شهید صدر را پیدا کردن چارچوبی منسجم از دستگاه فکری اسلام عنوان کرد و گفت: شهید محمدباقر صدر توانست پیام دین را برای انسان امروز بیان کند؛ این مهمترین جنبه شهید صدر است و دریغ و افسوس از اینکه جنایت وحشتناک صدام فرصت نداد که این شخصیت بی‌نظیر بتواند این دستگاه فکری را بیشتر تبیین کند.

حجت‌الاسلام زائری شهادت را خواست شهید صدر توصیف کرد و ابراز داشت: شهید صدر می‌توانست با سفر به کشورهای اروپایی خود را از مهلکه نجات دهد، اما ایستادگی و شهادت را برگزید و جهان معاصر ما از ایشان محروم شد؛ هرچند آثار ایشان به صورت منسجم در اختیار همگان قرار دارد.

این فعال فرهنگی در پاسخ به اینکه چگونه باید اندیشه شهید صدر را ترویج داد گفت: ابتدا باید شخصیت خود شهید صدر را به درستی تبیین کرد؛ حتی مخاطبان نخبه و متخصص با شخصیت شهید صدر آشنا نیستند؛ کتاب‌هایی مانند «نا» و آثار عمومی‌تر درباره ایشان، باید ترویج و خوانده شود؛ به شکل‌های دیگری مانند برگزاری همین نشست‌های علمی نیز لازم است که فعالیت‌هایی برای شناخت شخصیت شهید صدر صورت گیرد.

وی آثار امام موسی صدر را مکمل آثار شهید محمدباقر صدر دانست و تصریح کرد: این دو در کنار هم چشم‌انداز روشن‌تری را ارائه می‌کند؛ اول اینکه امام موسی صدر ارتباط بین‌الملل بیشتری داشت؛ دوم اینکه شهید محمدباقر صدر تجربیات اجتماعی، علمی و فرهنگی محدود به جامعه شیعه و حوزه نجف داشت اما امام موسی‌صدر با عمر طولانی‌تر و فعالیت‌های بیشتر توانست آن اندیشه‌ها و افکار را با شرایط روز تطبیق کند؛ تلفیقی از امام موسی صدر با شهید محمدباقر صدر بسیار سودمندخواهد بود.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر، در چهل‌ودومین سالگرد شهادت این شهید بزرگوار سلسله‌ نشست‌های علمی «اندیشه صدر» به‌صورت وبینار برگزار می‌شود.

شهید صدر در جایگاه فقیه نظریه‌پرداز علوم انسانی، دیدگاه‌های گوناگونی را در شاخه‌های گوناگون علوم انسانی بیان کرده است که هرکدام به نوعی جریان‌ساز حرکت‌های فکری و علمی گسترده‌ای در جهان اسلام شده است. بازخوانی و ترویج این اندیشه‌ها که توسط فقیهی نابغه و کم‌نظیر ارائه شده می‌تواند عمق و دامنۀ علوم انسانی و اجتماعی اسلامی را در میان دانشگاهیان، به‌ویژه جوانان و دانشجویان گسترش دهد.

شهید صدر علاوه‌بر تسلط بر مبانی و آموزه‌های دینی به حوزۀ مسائل دانش‌های مدرن ورود کرده و توانسته است درمقابل اندیشه‌های سکولار غربی دیدگاه‌های اسلامی را ارائه دهد.

نخستین نشست از این جلسات با موضوع شخصیت شناسی شهید صدر با حضور حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا زائری، در روز چهارشنبه 1٠ فروردین ١401 ساعت 18برگزار می‌شود.

سلسله‌ نشست‌های «اندیشه صدر» به‌صورت زنده از صفحه مجازی پژوهشگاه تخصصی شهید صدر به آدرس‌ زیر پخش خواهد شد.

https://www.instagram.com/shahidsadrlive/

به مناسبت سی‌وششمین سالروز شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر و خواهرش بنت‌الهدی صدر، نشست تحلیل و بررسی کتاب «امامان اهل‌بیت، مرزبانان حریم اسلام» در روز هفدهم فروردین ١٣٩۵ با حضور اصحاب فرهنگ و اندیشه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

به گزارش ایسنا، در این نشست حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، دکتر محمدحسین رجبی و دکتر محسن اسماعیلی به بیان دیدگاه‌هایشان پرداختند. در این نشست آیت‌الله محمدباقر صدر از نوآوران عرصه‌ دینی و اندیشمندی کل‌نگر، جامع و زمان‌شناس معرفی شد که با نوشتن کتاب‌هایی چون «فلسفتنا» و «اقتصادنا» راهی نو در تفکر شیعی گشود. همچنین گفته شد، در کتاب «امامان اهل‌بیت، مرزبانان حریم اسلام» او با نگرشی جدید به زندگی امام شیعه(ع) پرداخته‌ است.

در ابتدای جلسه مهدی فیروزان، مدیرعامل شهر کتاب و از اقوام شهید صدر با اشاره به این‌که منظومه فکری هرکسی بهترین وسیله برای شناخت آن فرد است و به بیان دیگر اندیشه یک فرد، ثمره عمر اوست، اظهار کرد: کتاب یکی از مهم‌ترین وسایل شناخت میراث فکری ماست. آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر یکی از سرمایه‌های ماست. هنگامی به ارزش این اثر پی می‌بریم که به 40، 50 سال قبل یعنی به زمان نوشته شدن اثر برگردیم. ایشان وقتی به شهادت رسید، عراق دچار اختلافات شدید بود و شان ایشان به درستی شناخته نشد.

وی افزود: شناخت جریان فکری ایجاب می کند که ما با میراث فکری خودمان آشنا شویم به همین دلیل لازم و ضروری است که ما به تاریخ برگردیم و حقیقت را شناسایی کنیم، ضمن اینکه شناخت آشنایی با تاریخ در ساخت آینده موثر است. توجه به آثار شهید سیدمحمدباقر صدر هم نوعی رجوع به تاریخ محسوب می‌شود. نکته‌ای که در رابطه با اثر ایشان باید در نظر داشت این است که کتاب‌های این عالم و فقیه را با توجه به جغرافیای زمان خودش باید خواند.

حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، کتاب‌شناس و دین‌پژوه با تصریح بر زمان‌شناسی، کلان‌نگری و واقع‌بینی شهید صدر گفت: ایشان به صورت جزیره‌ای فکر نمی‌کرد و همواره از جایگاهی بلند به موضوعات می‌نگریست. شهید صدر در سال‌های پایانی عمر به این اندیشه افتاد که به تفسیر روی بیاورد. چهار نشست نخست تفسیری ایشان انقلابی در تفسیر محسوب می‌شود. فضایی که ایشان در مطالعات قرآنی ایجاد می‌کند بسیار مهم است و در تفسیر موضوعی جریان‌ساز. تاکنون سه اندیشمند شیعه خواسته‌اند دویست و پنجاه و چند سال زندگی ائمه را طبقه‌بندی و بررسی کنند؛ یکی از این سه، مقام معظم رهبری هستند که گفتارهایشان در روزنامه‌ جمهوری اسلامی را ذیل عنوان «پیشوای صادق» در کتابی گردآورده‌اند؛ دیگری استاد محمدرضا حکیمی است و سومی آیت‌الله شهید صدر.

مهدوی‌راد با اشاره به اینکه تحریف اسلام نیم قرن پس از فوت پیامبر (ص)، شکلی جدی و عمیق یافت، افزود: اموی‌ها با تحریف‌های خطرناک‌شان چنان ضربه‌هایی به اسلام زدند که اهل تخریب هم نمی‌توانستند آن آسیب‌ها را به اسلام وارد کنند. پیامبر (ص) همه‌ ابعاد کلان جامعه را در دست داشتند، اما خلیفه جانشین، جامعیت پیامبر (ص) را نداشت. 60 سال پس از درگذشت نبی گرانقدر اسلام (ص)، امام سجاد (ع) در دعاهایشان کوشیدند آب رفته را به جوی بازگردانند. به تعبیر آیت‌الله صدر، حضرت سجاد معتقد بودند صحابه به‌دلیل صحابه بودن صاحب شأنِ مرجعیت نیستند. کشف چنان نکته‌هایی است که باعث شده آیت‌الله صدر را راهگشای مسیرهای تازه در معنادار کردن نکات پژوهشی بدانیم.

دکتر محمدحسین رجبی، مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام با تأکید بر اینکه در تاریخ اسلام همیشه افرادی بودند که در حوزه‌های گوناگون تبحر و تخصص داشتند و در عصر ما نیز کسانی چون شهید مطهری و شهید صدر از این دسته هستند، گفت: ما تاریخ‌دان زیاد داریم، اما تعداد کسانی که بتوانند تحلیل درستی از تاریخ داشته باشند اندک است. قرار نیست برای ارائه تحلیل درست از تاریخ، مورخ باشیم. یکی از کم‌نظیرترین تحلیل‌ها را در زمینه‌ تاریخ اسلام، مقام معظم رهبری عرضه کرده‌اند و تحلیل دیگر را شهید محمدباقر صدر.

رجبی افزود: شهید صدر نیز امامان را کل به‌هم‌پیوسته‌ای می‌داند و بر این باور است که امامان تنها بر یک خط مشترک حرکت کرده‌اند و حسب شرایط روز روش‌های ایشان تفاوت می‌کند. ایشان معتقد بودند مسلمانان گاه نیروی هیجانی داشتند و گاه نیروی آگاهی. هرچه مسلمانان از پیامبر (ص) بیشتر فاصله می‌گیرند نیروی هیجانی‌شان بیشتر می‌شود و عنصر آگاهی در آنها رو به افول می‌گذارد. به باور شهید صدر نیروی آگاهی فقط در ائمه تجلی یافته است.

محسن اسماعیلی، عضو حقوقدان شورای نگهبان و عضو خبرگان رهبری به ذهنیت ریاضی و مهندسی شهید صدر اشاره کرد و یادآور شد: گستره و عمق علمی شهید صدر ویژگی اصلی ایشان نبود؛ زیرا علمای بزرگ اسلام همواره از این دو خصیصه بهره‌مند بودند. وجه ممیزه‌ ایشان داشتن ذهنیت ریاضی و مهندسی است. ایشان فقط قصد نوآوری در پارادایم‌های موجود را نداشت؛ بلکه می‌کوشید ساختمانی را از نو بنا کند. ساختمان فکری‌ای که ایشان طراحی‌ کرده‌اند، عظمت خاص خود را داراست. ایده‌ اصلی ایشان مهندسی نظام سیاسی بود و مشی اصلی‌شان را باید نظام‌سازی دانست. ایشان در کتاب «اقتصادنا» نمی‌خواهد اقتصاددان باشد؛ بلکه می‌خواهد بنای اقتصاد سالم و دینی را بگذارد و مکتب اقتصادی ما را بسازد. در اصول و منطق هم همین کار را کرده است. حاشیه‌هایی هم که نوشته‌اند، حاشیه‌های معمول حوزه نیست.

اسماعیلی در ادامه با اشاره به اینکه فکر مهندسی‌شده‌ آیت‌الله صدر در مواجهه‌ ایشان با تاریخ اسلام هم خودش را نشان داده است، افزود: کتاب «امامان اهل بیت، مرزبانان حریم اسلام» نشان می‌دهد ایشان به‌جای رفتن به دنبال جزءجزء تاریخ، دنبال تحلیل تاریخ و ساختن دستگاه فکری برای این تحلیل بوده است. ایشان توانستند بین اصول و فروع تاریخی تفکیک قائل شوند. به باور شهید صدر اصول ثابتی بر رفتار ائمه حاکم بود که اگر این اصول ثابت را شناسایی کنیم می‌توانیم آنچه را نام تعارضات بر آن نهاده شده است درک کنیم. تنها نگاه مهندسانه است که ما را قادر به شناسایی این اصول می‌کند. پروژه‌ شهید صدر از یک سو مانع تذبذب فکری می‌شود و از دیگرسو مانع تحجر؛ تذبذب و تحجر دو خطری است که فکر اسلامی را تهدید می‌کند. ائمه‌ شیعه دو کار اصلی داشتند: یک، مقابله با تحریف و کج‌روی و تغییر چهره دین و دو، نیروسازی. روش امامان موضوعیت ندارد و تاکتیک‌ها برایشان معیار و اصل نیست. راهبردها حسب موقعیت انتخاب می‌شود و هدف ائمه است که اهمیت دارد. ائمه در امور شخصی کوتاه می‌آمدند، اما در مورد اصول هرگز. شهید صدر با تفکیک بین نظر و عمل به حل تعارضات یاری رسانده‌اند.

صوت جلسه را اینجا گوش کنید

در روزهای گذشته مطلبی که بارها پاسخ‌گرفته، و قدیمی و تکراری است، بار دیگر در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و بازتاب یافت. اما باید گفت که شهید صدر چنین کتابی ندارد و نام درست جزوۀ ایشان «خلافة الانسان و شهادة الانبیاء» است.

آیت‌الله محمدعلی گرامی در مصاحبۀ خود با دست‌اندرکاران کنگرۀ «امام خمینی و اندیشۀ حکومت اسلامی» در سال ١٣٧٨ش. گفته است:

مرحوم شهید صدر نیز کتابی دارد‌‎ ‌‏با عنوان «خلافة الانبیاء و نظارة العلماء» که آقا جمال موسوی که قبلاً اصفهان بوده حالا‌‎ ‌‏ساکن تهران است آن را به فارسی ترجمه کرده است. تأسف خوردم که بعضی این کتاب‌‎ ‌‏را جمع‌آوری کردند. عقیدۀ افراد باید محفوظ باشد. فوقش شما رد کنید. چرا جمع‌‏آوری کنید؟! (پرتال امام خمینی)

این مطلب که سال‌ها پیش به اشتباه به شهید صدر نسبت داده شده، همان زمان توسط شاگرادن و علاقه‌مندان به شهید صدر پاسخ گرفته بود؛ اما متأسفانه دوباره توسط افرادی که ظاهراً غرض‌‌ورزی‌های سیاسی‌شان بر واقع‌نگری‌شان درباره شهید صدر غلبه دارد، به‌همراه تعلیقاتی عجیب‌تر بازنشر شد و طبیعتاً در بسیاری از گروه‌ها و کانال‌های شبکه‌های اجتماعی منتشر گشت. نشر دوباره این مطلب و پرسش‌های بسیار از پژوهشگاه شهید صدر، پاسخ دوباره به این اشتباه را لازم ساخت، دراین‌باره بیان چند نکته روشنگر خواهد بود:

١. اساساً شهید صدر کتابی با نام «خلافة الانبیاء و نظارة العلما» که معادل دقیق آن در فارسی «جانشینی پیامبران و نظارت عالمان» است، ندارد. شهید صدر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، برای پاسخ به نیازهای فرهنگی و فکری جامعۀ اسلامی در سایۀ حاکمیت اسلام، مباحثی شامل شش رساله را به رشته تحریر درآورد و اجمالی از مسائل مهمی را که امت اسلامی پس از پیروزی انقلاب و به‌دست گرفتن حکومت با آنها روبه‌رو است بیان کرد. یکی از این جزوه‌ها «خلافة الانسان و شهادة الانبیاء» بوده است. این رساله نه‌تنها از بازار کتاب جمع‌آوری نشده، بلکه همراه با دیگر رساله‌ها در کتاب «الاسلام یقود الحیاة» بارها به زبان عربی و با نام «اسلام راهبر زندگی» به فارسی به چاپ رسیده است.

٢. بنا به آنچه در سایت سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران آمده، نام کتاب جناب آقای سید جمال‌الدین موسوی اسماعیلی نیز «خ‍لاف‍ت‌ ان‍س‍ان‌ و گ‍واه‍ی‌ پ‍ی‍ام‍ب‍ران‌: دو طرح‌ ب‍ن‍ی‍ادی‌ ب‍رای‌ ت‍ش‍ک‍ی‍ل‌ ج‍ام‍ع‍ه‌ ت‍وح‍ی‍دی‌ در روی‌ زم‍ی‍ن»‌ است که طبق توضیحات موجود در سایت کتابخانه‌ها که برای همه قابل دسترسی و اطلاع است، ترجمۀ همین رسالۀ «خلافة الانسان و شهادة الانبیاء» است و نه کتابی دیگر. (بنگرید به: شماره کتاب‌شناسی ملی ۲۵۹۷۳- م٧٩)

٣. آنچه به شهیدصدر درباره حکومت اسلامی نسبت داده شده کاملاً غلط و برخلاف اندیشه‌های شهید صدر است. شهید صدر در همان کتاب «اسلام‌ راهبر زندگی» صراحتاً می‌گوید: «همان‌گونه که امامت تداوم نقش نبوت به‌شمار می‌‏رود، در عصر غیبت، مرجعیت نیز تداوم‌‏بخش نقش امامت است و مسئولیت این رسالت بزرگ را بر عهده دارد.» (اسلام‌ راهبر زندگی، ص٢٧) و «مرجعیت حکیمانه، تبیین‌کننده قانونی اسلام است و به‌لحاظ دینی، مرجع، نایب عام امام معصوم به‌شمار می‌‏رود. براین‌اساس، مرجعیت عهده‏‌دار امور زیر است: ١. بالاترین مقام حکومت و فرماندۀ کل قواست؛ ٢. افرادی را برای احراز ریاست قوۀ مجریه نامزد می‌کند یا نامزدی افرادی را که برای ریاست آن قوه داوطلب شده‏‌اند، تأیید می‏‌کند…؛ ٣. تعیین انطباق یا عدم انطباق قانون اساسی با شریعت اسلامی؛ ۴. تصمیم نهایی در زمینۀ انطباق یا عدم انطباق قوانینی که در حوزۀ منطقةالفراغ توسط شورای اهل حل و عِقد وضع شده‏‌اند با قانون اساسی؛ ۵. ایجاد دیوان عالی جهت بررسی هرگونه تخلف احتمالی در زمینه‌‏های یاد شده؛ ۶. ایجاد دیوان قضایی در کلیۀ شهرها جهت بررسی پرونده‌‏های شاکیان و دادخواهان و اقدام مناسب در آن موارد…». (اسلام‌ راهبر زندگی، ص٣٣)

رادیو نمایش صدای جمهوری اسلامی ایران با توجه به جایگاه شهید سید محمدباقر صدر در تاریخ معاصر، نمایش‌ رادیویی نا را بر اساس کتاب نا، نوشتۀ مریم برادران، منتشر کرد. در این نمایش رادیویی تلاش شده به‌اجمال و به‌طور بسیار خلاصه به برخی از رویدادهای مهم زندگی این دانشمند نابغه از دستگیری تا شهادت پرداخته شود.

کتاب «نا» روایتی نه‌چندان بلند، اما واقع‌نما، مستند و پرجزئیات از شهید صدر است که با دوری از زیاده‌پردازی و اغراقگری، در شانزده فصل به شرح زندگی او پرداخته است. نویسنده در طول نوشتن این کتاب با خانوادۀ شهید صدر به‌ویژه همسر بزرگوار شهید در ارتباط بوده و از دقت و سخنان آنان بهره برده است.

نمایش رادیویی نا در شش قسمت آماده شد که از ١٠مهر١۴٠٠ به‌مدت شش روز از رادیو نمایش پخش شد. دست‌اندرکاران و هنرمندان این نمایش عبارت‌اند از:

سردبیر: شهلا دباغی؛ کارگردان: نورالدین جوادیان؛ نویسنده: هاجر کوشکی؛ تهیه‌کننده: مهدی نمینی‌مقدم؛ افکتور: محمدرضا قبادی‌فر؛ صدابردار: رضا محتشمی؛ تصویربردار: محمد وکیلی اقدم؛ ساخت تیزر: امیر شعیبی؛

هنرمندان: بهناز بستان‌دوست؛ آسیه گرجی؛ عبدالعلی کمالی؛ کرامت رودساز؛ امیرعباس توفیقی؛ سعید سلطانی؛ شهریار حمزیان؛ سینا نیکوکار؛ کامیار محبی؛ محمد آقامحمدی؛ معصومه عزیزمحمدی؛ رامین پورایمان؛ حمید هدایتی.

 

 

[fvplayer id=”21″]

 

برای شنیدن این مجموعه نمایشی اینجا را کلیک کنید

 

بنا به گزارش خبرگزاری اجتهاد، فهرست کلاس و اساتید درس کتاب حلقات شهید صدر در حوزه علمیه مشهد به شرح زیر است:

الف. تدریس حلقه ثالثه

 

مدرس: آقای امیر زاهدی

مبحث: ابتدای حلقه ثالثه

مکان: مرکز تخصصی آخوند خراسانی

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ٨ تا ٩

 

مدرس: آقای مرتضی مروی

مبحث: حلقه ثالثه/ دلیل عقلی

مکان: مدرسه امام خمینی ره، سطح ٢

زمان: ساعت ٧ تا ٨

 

مدرس: آقای محمدرضا زارع

مبحث: حلقه ثالثه/ ادلة البرائة من السنة

مکان: مدرسه امام خمینی ره ( سطح ٢ و ٣ )

زمان: شنبه تا چهارشنبه

 

مدرس: آقای محمدحسن محمدی

مبحث: از ابتدای حلقه ثالثه

مکان: قم، کوچه آبشار، کوچه شهید عبدالهی، پلاک ١٩، موسسه نشر معارف اسلامی

زمان: ساعت ١۶:٣٠ هر روز

 

مدرس: آقای مرتضی ولیان پور

مبحث: ابتدای حلقه ثالثه

مکان: مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام

زمان: ساعت ۶ تا ٧ صبح

 

مدرس: آقای دستورانی

مبحث: حلقه ثالثه/ واجب توصلی و تعبدی

مکان: مدرسه شهید صدوقی

زمان: ساعت ٨ تا ٩. فعلا به صورت مجازی برگزار می شود.

 

مدرس:  آقای محمد الهی خراسانی

مبحث: حلقه ثالثه/ اواخر دلیل عقلی

مکان: مدرسه آیت الله خویی

زمان: ساعت۶ صبح

 

مدرس: آقای محمد الهی خراسانی

مبحث: ابتدای حلقه ثالثه

مکان: مدرسه امام خمینی سطح ۲

زمان: ساعت۸ صبح

 

مدرس: آقای رضا میهن دوست

مبحث: حلقه ثالثه/تعریف علم اصول

مکان: مدرسه علمیه عالی نواب

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ١٠:١۵ تا ١١:١۵

 

ب. تدریس حلقه ثانیه

 

مدرس: آقای حسین الهی خراسانی

مبحث: حلقه ثانیه/اثبات صغرای دلیل شرعی

مکان: مدرسه علمیه حضرت مهدی (عج) – شعبه ۳

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ۹ تا ۱۰:۳۰

 

مدرس: آقای حسین نیک

مبحث: حلقه ثانیه/اثبات صغرای دلیل شرعی

مکان: مدرسه علمیه سیادت

زمان: ساعت ١٠:١۵ الی ١١:۳۰

 

مدرس: آقای میثم صادقی

مبحث: حلقه ثانیه/دلیل عقلی

زمان: دو جلسه در هفته چهارشنبه و پنجشنبه

به صورت خصوصی و غیر رسمی

 

مدرس: آقای محمدرضا ولایی چمن آباد

مبحث: ابتدای حلقه ثانیه

زمان: شنبه تا چهارشنبه  از ساعت ۱۶ الی ۱۷

مخصوص طلاب شهرستان های خواف، رشتخوار و تربت حیدریه مقیم مشهد

 

مدرس: آقای مرتضی مظاهری زاوه

مبحث: حلقه ثانیه/اثبات صغرای دلیل شرعی

مکان: مدرسه علمیه حضرت مهدی (عج) – شعبه ۱

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۵ تا ۱۶

 

مدرس: آقای مهدی مرادیان

مبحث: ابتدای حلقه ثانیه

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ٨ تا ٩

مکان: جامعة المصطفی العالمیه/ دوره ارشد

 

مدرس: آقای امین رضوانی

مبحث: حلقه ثانیه/ اثبات صغرای دلیل شرعی

مکان: مدرسه علمیه امام صادق(ع) تایباد

زمان: فعلا به صورت مجازی

 

مدرس: آقای عبدالله توسلی

مبحث: حلقه ثانیه

مکان: حوزه علمیه امام صادق علیه السلام تایباد

 

مدرس: آقای محمد علی محمدی

مبحث: حلقه ثانیه

مکان: مدرسه حضرت مهدی عج شعبه۱

زمان: ساعت٨ الی ٩

 

مدرس: آقای مجتبی جوکار

مبحث: حلقه ثانیه

مکان: مدرسه حضرت حجت

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ١۵الی ١۶

 

ج. تدریس حلقه اولی

 

مدرس: آقای سیدمحمدعلی موسوی

مبحث: ابتدای حلقه اولی

مکان: حوزه علمیه امام خمینی ره شهرستان کوهسرخ

زمان: ساعت٧تا٧.۴۵

 

مدرس: آقای محمد علی محمدی

مبحث: ابتدای حلقه اولی

مکان: مدرسه حضرت مهدی عج شعبه۱

زمان: ساعت ۷ الی ٨

 

مدرس: آقای مجتبی جوکار

مبحث: ابتدای حلقه اولی

مکان: مدرسه حضرت حجت

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ١۵الی ١۶

 

مدرس: آقای رودی

مبحث: ابتدای حلقه اولی

مکان: جامعة المصطفی

زمان: دوشنبه ساعت١٢ و چهارشنبه ساعت١٠

 

د. نظارت

فهرست ناظران درس کتاب حلقات شهید صدر در حوزه علمیه مشهد به شرح زیر است:

استاد ناظر: آقای حسین نیک

مبحث: حلقه ثالثه/علم اجمالی

مکان: مدرسه علمیه سیادت

زمان: بعد از نماز ظهر

 

استاد ناظر: آقای میثم صادقی

مبحث: حلقه ثالثه/حجیت ظواهر

مکان: حوزه علمیه امام خمینی(ره)

زمان: شنبه تا چهارشنبه ، از ساعت ۱۲ الی ۱۳

 

استاد ناظر: آقای حسین الهی خراسانی

مبحث: ابتدای حلقه ثالثه

مکان: مدرسه علمیه امام خمینی (ره) – شعبه سطح ۲ و ۳

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۲ تا ۱۳:۱۰

 

استاد ناظر: آقای سید صادق سیدان

مبحث: ابتدای حلقه ثانیه

مکان: مدرسه علمیه شهید برونسی

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ۷ تا ۸

 

استاد ناظر: آقای امیر زاهدی

مبحث: ابتدای حلقه ثالثه

زمان: شنبه تا چهارشنبه ساعت ٩ تا ١٠

مکان: مدرسه عالی نواب

 

 

بیست‌ودومین قسمت از فصل جدید برنامۀ تلویزیونی «مصیر» با حضور دکتر احسان خاندوزی، نمایندۀ مجلس و عضو هیئت‌علمی دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی: آیا بانکداری اسلامی فعلی ما حاصل اندیشه شهید صدر است؟

دکتر خاندوزی در این برنامه گفت:

نقادی شهید صدر بر اقتصاد شرق و غرب

پس از پایان جنگ جهانی دوم زمانه نبردی بود که اردوگاه فکری و سیاسی و اقتصادی سرمایه‌داری در مقابل اردوگاه فکری و سیاسی کمونیسم ایجاد کرده بود. اگر کشورهای مسلمان می‌خواستند روی پای خودشان بایستند، چاره‌ای غیر از وابستگی به یکی از دو اردوگاه فکری نداشتند.

کتاب اقتصادنا دروارۀ ورود اندیشمندان اسلامی به حوزه اقتصاد

به‌واقع می‌توان گفت که تلاش مرحوم شهید صدر در دل چنین بستر اجتماعی و تمدنی قابل‌فهم است و ایشان با نگارش کتاب «اقتصادنا»، درحالی‌که خودش هنوز به ۳۰ سالگی نرسیده بود و درس‌ناخوانده علوم جدید محسوب می‌شد، به ناگاه موجی از حرکت‌های فکری و اندیشه‌ای را در حوزۀ اقتصاد اسلامی دامن زد. او به‌عنوان کسی که مبدع و مؤسس جریان فکری اقتصاد اسلامی محسوب می‌شد، توانست با نگارش این کتاب، سایر اندیشمندان حوزۀ اسلامی را به ورود در این حوزه تشویق کند.

دستاورد اقتصادنا در دو جهت نقد و تبیین

در حوزه اقتصاد اسلامی نیازمند دو دسته دستاورد بودیم تا بگوییم اقتصاد اسلامی هویتی دارد: دستاوردهای سلبی و نقدی؛ دستاوردهای ایجابی و تولیدی. شهید صدر صاحب ذهنی نقاد و جوال بود و این نقادی در همۀ حوزه‌ها وجود داشت و بزرگان آن علم به‌راحتی نمی‌توانستند به نقادی‌های ایشان ایراد بگیرند؛ به این معنا می‌توان گفت که وحید عصر خودش بود. همچنین ایشان ذهن خلاق و مولدی داشت. او مبدع حرف‌های نو و تلفیق‌های سازنده بود.
در دهه ۱۹۵۰ تا ۶۰، کشورهای خاورمیانه متأثر از جریان‌های چپ بودند و تا دهه‌های بعد نیز احزاب چپ مانند حزب بعث در شامات و عراق و مصر حضور داشتند. در این زمان، شهید صدر نقدهایش را بیان کرد و سپس حرف‌های ایجابی درباره مذهب اقتصادی اسلام تولید کرد.

شهید صدر بین مذهب و علم تمایز قائل شد

او بین مذهب و علم تمایز گذاشت و حساب علم اقتصاد را از نظام اقتصاد سرمایه‌داری جدا کرد. بنابراین، هم به‌لحاظ نوع نگاه و هم به‌جهت روش و متد و دستاوردهایی که به ارمغان آورد، کار ایشان حقاً و انصافاً یک تأسیس و بنیان‌گذاری و پدری برای اقتصاد اسلامی بود.

 

آیا بانکداری اسلامی فعلی ما حاصل اندیشه شهید صدر است

وجه ممیز شهید صدر این است که نگاهش خیلی نظام‌واره است. و اساساً تفاوت ایشان با خیلی از فقهای بزرگ در این است که خیلی سیستمی مسئله را تحلیل می‌کردند و به تمام ابعاد و اجزای آن سیستم اهمیت می‌دادند؛ از رفتارسازی اخلاقی انسان‌ها تا تغییر قوانین و سازمان‌ها در سطح کلان.

ما متأسفانه در بانکداری خودمان این‌گونه عمل نکردیم؛ یعنی نظام بانکداری ما در کنار باقی ابعاد اقتصاد اسلامی ما (برای مثال در حوزه مالیات، بودجه، انفال و درآمدهای نفت و…) بنده صراحت به خرج می‌دهم و می‌گویم حاصل هیچ نگاه نظام‌واره‌ای نسبت به اقتصاد اسلامی نیست. یعنی این‌گونه نیست که ما رویکرد مشخصی را در اقتصاد اسلامی انتخاب کرده باشیم (چه از شهید صدر و چه از مرحوم شهید مطهری یا دیگران) و مبتنی‌بر آن نگاه نظامات مالی و بانکی و مالیاتی و بودجه‌ای خودمان را تنظیم کرده باشیم. و شاید این یکی از بزرگ‌ترین فرصت‌های تاریخی است که از دست داده‌ایم و باید جبرانش کنیم؛ به این معنا که وقتی حاکمیت به‌دست تفکر اسلامی شیعی افتاده است بهترین استفاده این است که رفت‌وبرگشت بین خوزۀ اندیشه و تئوری‌پردازی، و عمل و سیاست‌گذاری را برقرار کند. متأسفانه این رفت‌وبرگشت برقرار نیست. بنابراین نه‌تنها در بانکداری، بلکه در سایر ابعاد هم همین‌طور است. این‌طور نیست که معضلات مالیاتی ما را هیچ‌وقت سیاست‌گذارن ما به حوزه و دانشگاه ارجاع نداده باشند و آنها مبتنی‌بر یک پایه تئوریک نسخه‌ای تجویز کرده باشند و اکنون پیاده‌کردن آن نسخه چنین آثار و عوارضی ایجاد کرده باشد که امروز وجود دارد.

البته خوب است اشاره کنیم که خود شهید صدر هم در دو سطح وارد موضوع بانکداری شده‌اند: یک‌ جا ایشان با صراحت درباره پیراستن نظام بانکداری متعارف جهان از مسئلۀ ربا صحبت می‌کنند تا مسلمانی که می‌خواهد وارد فعالیت‌های بانکی بشود، بداند که در این بانک با ربا دست‌وپنجه نرم نمی‌کند و زندگی‌اش پاکیزه و منزه می‌ماند. و در جای دیگر در کتاب الاسلام یقود الحیاة ایشان به‌سمت طراحی نظام بانکداری در جامعه اسلامی می‌روند به آن نحوی که باسته است و می‌توانیم آن را نهاد یا بانک اسلامی بنامیم. که البته این بخش ناتمام اندیشۀ شهید صدر هم هست.

بنابراین به نظر می‌رسد یکی از درس‌هایی که ما باید از اندیشه شهید صدر بگیریم این است که سیاست‌هایمان را هویتمند کنیم. امروزه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی در جمهوری اسلامی هویت و چفت‌وبستش با پایه‌های نظری و تئوریک و فقهی روشن نیست و خیلی وقت‌ها هم از واژه‌هایی مثل مصالح عمومی و… استفاده کرده و سیاست‌های خودمان را روزمره گذرانده‌ایم؛ اما به نظر می‌رسد باید برگردیم و این کار را انجام بدهیم. این خدمتی است هم به سیاست‌گذارن ما و هم به ارتقا به عینی و انضمامی‌تر شدن بحث‌ها در حوزه و دانشگاه.

ما را در آپارات دنبال کنید