به نظر شماری از دانشمندان، قرآن کریم دو بار بر پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم نازل شد:
اول: یک بار بهطور کلی و اجمالی بر آن حضرت فرود آمد.
دوم: نزول تدریجی و تفصیلی قرآن از زمان بعثت آن حضرت تا وفاتش.
نزول اجمالی یعنی معارف الهی و اسرار بزرگ قرآنی یکباره بر قلب پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرود آمد تا روحش سرشار از نور معرفت قرآنی شود. معنای نزول تفصیلی نیز آن است که قرآن با الفاظ ویژه و آیات پیدرپیاش به تدریج بر او فرود آمد.
نزول اجمالی قرآن یک بار بود؛ زیرا هدف از این نزول، نورانی ساختن وجود پیامبر و پرورش او با رسالتی بود که برای بر دوش کشیدن آن آماده میشد. از سوی دیگر، نزول تفصیلی قرآن به تدریج انجام شد؛ زیرا هدف از آن، تربیت، آگاهیبخشی و تمرین دادن امت برای این رسالت جدید بود که چنین کاری به تدریج نیاز داشت. در پرتو این نظریه در زمینه تعدد نزول قرآن، میتوانیم آن دسته از آیات قرآن کریم را که دلالت بر نزول آن در ماه رمضان، یا به خصوص شب قدر دارد بفهمیم. خداوند متعال میفرماید:
«شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِیَ أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ؛ ماه رمضان، ماهى است که قرآن، براى راهنمایى مردم و (با) دلایلى روشن از هدایت و جدایى (بین حق و باطل) در آن نازل شده است.» (بقره: ١٨۵)
پژوهشهای قرآنی، ص٢٢۵.