به گزارش پژوهشگاه مطالعات تقریبی ۹ شهریور سالروز ربوده شدن امام موسی صدر و فقدان عالم برجسته جهان اسلام است عالمی که مرجع دینی و سیاسی شیعیان بود که پس از هجرت از ایران به لبنان، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان این کشور را عهده‌دار شد. به همین مناسبت به بازنشر مصاحبه حسن باقری از سایت پژوهشگاه مطالعات تقریبی با آیت‌الله سید نورالدين اشکوری مدير مؤسسه شهید صدر می‌پردازیم.
نقش شهید صدر را در حرکات تقریبی در جهان اسلام چگونه می‌‌بینید؟
رفتار شهید صدر عملاً باعث تحکیم وحدت بین سنّی و شیعه شد. بخصوص در ابتدای آن سه پیامی که شهید صدر در هنگام محاصره توسط صدام فرمودند: یا ابناء علی و عمر. ایفرزندان علی(ع) و عمر. که آن پیام خود به نوعی علاوه بر همبستگی شیعه و سنّی حس استکبار ستیزی را در آن‌ها تقویت می‌‌کرد. ارتباطات شهید صدر با بزرگان و اندیشمندان جهان اسلام و عرب فوق العاده و دوستانه بود. محمد المبارک نویسنده مشهور عرب در کتاب نظام الاسلام الاقتصاد علاوه بر تمجید از شخصیت شهید صدر بیان میکند که نوشتار شهید صدر بزرگترین و بارزترین نوشتار در صدر اقتصاد اسلامی است. اما در بحث وحدت عملی یک نکته قابل توجه وجود دارد و آن اینکه باید افکار و نوشته‌ها و کتب متفکران شیعه و سنی با هم مبادله شود که شهید صدر در حد اعلی به این موضوع می‌‌پرداخت. کتب شهید صدر به شدت در مجامع برادران مسلمان سنی رواج داشت. درکتاب «الحرکات الاسلامیه المعاصره فی الوطن العربی» یک امار موجود است،که این آمارگیری توسط ناسیونالیست‌ها و سوسیالیست‌های عرب که به نوعی مخالف اسلام هستند صورت پذیرفت. با موضوع پر طرفدارترین کتب بین برادران اهل سنت که ترتیب کتب اینگونه بود. ۱-قران مجید با ۷۳% ۲-کتب شهید صدر با ۵۴% ۳-کتب سید قطب با ۳۵% ۴- کتب دکتر علی شریعتی با ۳۱%.
به واقع کدام وحدت عملی بالاتر از این می‌‌توان یافت که کتب یک نویسنده شیعه آنچنان مورد استقبال برادران اهل سنت قرار گیرد که بالاتر از تمامی کتبی قرار گیرد که نویسندگان عرب نوشته اند. پس یکی از پل‌های ارتباطی بین برادران شیعه و سنی شرکت در تامین نیازهای روز اسلامیون است که در این جهت شهید صدر در راس وحدت اسلامی است.
به نظر حضرتعالی اندیشه شهید صدر در جهان اسلام تا چه حد به مرحله اجرا و تطبیق رسیده است؟
ابتدا باید با قطع نظر از تطبیق به وجوب عرضه کردن مکتب اسلام در مقابل مکاتب کفر بپردازیم. بنابراین ارائه دادن مکتب جامعی از اسلام در مقابل مکاتب الحادی و کفر بسیار حائز اهمیت است و در اولویت قرار دارد.
در حقیقت شهید صدر طرحی جامع از نظر اقتصاد ، فلسفه و جامعه شناسی ارائه داده است و بطور موازی جوابگوی مکاتب انحرافی برآمده است. و اما در جواب اینکه آیا افکار شهید صدر به مرحله تطبیق رسیده است باید بگویم که سال‌ها پیش از انقلاب اسلامی شهید صدر طرح بانکداری اسلامی بدون ربا را ارائه دادند که این طرح همان موقع به مرحله اجرا رسید و در بعضی از کشورها شعبه‌هایی از بانکداری اسلامی برقرار شدو هم اکنون بانکداری اسلامی در ایران متأثر از طرح بانکداری اسلامی شهید صدر می‌باشد. و نمونه دیگر تطبیق جمهوری اسلامی ایران است.
شهید صدر بعد از پیروزی انقلاب شش جزوه برای نیاز جمهوری اسلامی نوشت که این شش جزوه در یک مجلد بنام «الاسلام یقودالحیاه» به چاپ رسیده است. یعنی اسلام زندگی را رهبری میکند و آن مجلد را برای امام خمینی (ره) فرستاد که اگر با تفکر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بنگریم می‌‌بینیم که طرح‌های شهید صدر در آن‌ها گنجانده شده است.
آیا امید دارید شخصیتی چون شهید صدر دوباره در جهان اسلام پدیدار شود؟ اگر جواب شما منفی است دلائل عدم پیدایش شخصیت‌های مثل شهید صدر را چه میدانید؟
باید یک اصل را بپذیریم که با افزایش جمعیت جهان بر تعداد متفکران و اندیشمندان جهان اسلام نیز افزوده می‌‌شود و این متفکران اسلام را طبق نیاز روز به مردم ارائه می‌‌دهند. اما شهید صدر دارای نبوغ فوق العاده‌ایبود.
امروزه بعضی از بزرگان و اندیشمندان اسلامی بر این باورند که نابغه‌ای چون شهید صدر در فقه و اصول و علوم اسلامی دیده نشده است.
و این نبوغ بیش از آن رشد طبیعی دانشمندان است که در ابتدا بیان کردم و لذا آنچه شهید صدر ارائه کرد با آنچه که در عصر او ارائه می‌‌شد بسیار فاصله داشت اما اینکه در آینده شهید صدری دیگر خواهد آمد بستگی به این دارد که خداوند متعال به فقها و دانشمندان چنین نبوغی را عنایت بفرمایند.
امروزه گروهی ازاندیشمندان وصاحبنظران تقریب نظری ووحدت عملی را ازضروریات اسلام می‌‌دانند، نظر حضرتعالی دراین زمینه چیست؟
در ابتدا باید بگویم که در وحدت نه قرار است شیعه سنی شود و نه قرار است سنی شیعه شود. با این توضیح تقریب در نظر منظور تقریب در عقاید نیست چه آنکه پیامبر وصیت کرد و طی آن خلیفه بعد از خود را تعیین کرد و ۱۲ امام یعنی امیر المومنین (ع) و ۱۱ فرزند معصومش را در وصیت خود تعیین نمود این‌ها بر حسب وصیت پیامبر امام و خلیفه هستند این عقیده و نظر ماست. برادران اهل سنت این عقیده ران می‌‌پذیرند ضمن اینکه ان‌ها نهایت احترام را به امام معصوم ما دارند و خلفای پیامبر را ۴ نفر می‌‌دانند. پس ما در تفصیلات واجبات فقهی البته در فروع با ان‌ها تفاوت‌هایی داریم.
منظور از وحدت آن است که همه مذاهب اسلامی در برابر دشمنان اسلام در صف واحدی بایستندو گفتگوی در احکام و عقاید به جایی نرسد که بین مذاهب مخصوصاً شیعه و سنی درگیری بوجود بیاید و الفاظی متبادر شود که موجب نفرت هریک از دیگری بشود و این وحدت به صراحت در قران امده است. چنانچه آمده است واعتصمو به حبل الله جیعاً و لاتفرقوا. به عبارتی وحدت بین مذاهب اسلامی بنابر سخن صریح قران واجب است.
پس اگر چه مسلمانان دسته هاو گروه‌های مختلفی هستند و در مسایل اجتماعی و سیاسی نظرهای متفاوتی دارند اما در یک چیز باید وحدت کامل داشته باشند و آن صف آرایی در برابر کفر و دفاع از حریم اسلام است.
به نظر شما دشمنان اسلام اعم ازداخلی و خارجی تا چه حد ایجاد فتنه میان مسلمانان موفق شده‌اند؟
فتنه‌های دشمنان اسلام در گذشته کارساز بوده است به طوری که با این فتنه و دسیسه‌ها توانستند افرادی غیر اسلامی را در راس امور کشورهای اسلامی قراربدهند و طبعاً حاکمان غیر اسلامی به دلیل عدم شناخت کافی از اسلام حقیقی جامعه را به خیر و صلاح نخواهند رساند، پس در این جهت دشمنان اسلام موفق بوده اند. عصر حاضر عصر بیداری مسلمانان اسلام است. چرا که دشمنان اسلام نسبت به گذشته قویتر و مدرنتر شده‌اند و در مواردی با سیاست‌های مدرن خود حکومت‌های کشورهای مسلمان را تحریک کرده و به جنگ با هم وا داشته است. اما اگر ملت‌های مسلمان بیدار باشند و با هوشیاری کامل مسایل را رصد کنند و در مسیر تفرقه حرکت نکنند تمام فتنه انگیزی دشمنان خنثی خواهد شد که البته به حمدا… در این مسیر گام‌های خوبی برداشته شده است برای مثال امروزه در مقابل استکبار جهانی یعنی امریکا و صهیونیسم صفی مشترک از شیعه و سنی دیده می‌‌شود و یا در موضوع غزه که مسلمانان این سرزمین‌ها را بدون هیچ گناهی می‌‌کشند، می‌‌بینیم که اتحادی بین تمام مسلمانان جهان در مقابل اسراییل غاصب شکل گرفته است و یا در عراق گروه‌های مختلف شیعه و سنی یکصدا مرگ بر آمریکا می‌گویند. و در تمامی کشورهای سنی هر وقت راه تنفسی باز می‌‌شود مردم فریاد مرگ بر استکبار سر می‌‌دهند. ایران هم که همچنان پرچمدار مقابله با استکبار در جهان است. پس بعبارت دیگر فتنه‌های دشمنان اسلام در سطح حاکمان موثر بوده اما در سطح ملت‌های مسلمان خنثی بوده است.
س. حضرتعالی در بحث فتنه حاکمان کشورهای اسلامی را مقصر میدانید با این توضیح حرکات انتحاری وهابیون که اکثر توسط افرادی از بطن جامعه انجام می‌‌شود را چگونه تفسیر می‌کنید؟
ببینید در بحث تاثیر فتنه‌های دشمنان یک اصل وجود دارد قران جامع بین مسلمانان است. هر اندازه که فاصله بین مسلمانان و قران پیش بیاید فتنه ،اثر پذیر است. اما در جواب شما باید بگویم که وهابیت یعنی حاکمان زور و نه ملت‌های سنی. ابتدا بگویم که وهابیت را انگلیس برقرار کرد و حکومت حجاز را انگلیس به وهابیت اهدا کرد و الان هم حکومت‌ها هستند که دست وهابیت را باز می‌‌گذارند. در واقع وهابیت یک مجموعه کوچکی در حجاز است و سنی‌های حجاز دشمن وهابیت هستند اما وهابیت با خشونت و ثروتی که از منابع نفتی بدست اورده و پشتوانه ابر قدرت‌ها توانسته بر سرزمین حجاز مسلط شود.
اگرتقریب رایک نیاز ضروری میدانید که باید به صورت یک فرهنگ در جامعه دراید، چه راهکاری را برای رسیدن به این فرهنگ پیشنهاد دارید؟
در اینجا تجمیع ۲ نکته بسیار حائز اهمیت است:۱- تولی و تبری: یعنی نسبت به دوستان اسلام محبت و نسبت به دشمنان
اسلام بیزاری بجوییم ۲- اختلافات بین شیعه و سنی ملت شیعه و سنی را از هم دور نکند.
به عبارتی باید ارتباطات سنی و شیعه را هم در رفت و آمد و تماس با هم و مبادله نظرات افزایش داد.
در غزه باوجود جنگ و قحطی شاهد پرورش نسلی از قاریان جوان قران هستیم، مردم شیعه باید این فداکاری‌های قرانی را ببینند و باور کنند و در مجامع خود باز گو یند ما در دفاع از ارزش‌های اسلامی با آن‌ها یکی هستیم راهکار بنده این است که برای حفظ امیزش بین شیعه و سنی باید برادران سنی را به کشورمان بیاوریم تا آن‌ها نیز دست اوردهای شیعه را ببینند.
ببینند که شایعاتی که علیه شیعه می‌‌شود دروغ است از جمله بحث خان الامین. یا اینکه شیعه زیارتگاه ائمه را می‌‌پرستند وآن‌ها را طواف می‌‌کنند. حال آنکه به وقت اذان در ایران توده عظیمی از مردم به صفوف نماز جماعت می‌‌پیوندند و در جای جای ایران و از جمله در خود حرم ائمه مثل مشهد و قم نماز جماعت برگزار می‌‌شود.
