علی علیه‌السلام، تجسم دین محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله

رسول خدا همان‌سان که توانست بت‌پرستی را محو سازد، توانست علی را در پرتو حقایقی که از وجود خویش بر او افاضه می‌نمود به چشم همیشه‌بیداری تبدیل کند که پاسدار دین خداوند بود؛ چه این‌که حیات دنیایی با خواست‌ها و احساس‌های مخصوصش در وی فرومُرده و او تنها با دین و اعتقادش زندگی می‌کرد.

اگر اصول آسمانی محمد نمودی عملی بر روی زمین داشته باشد، علی تجسم زندۀ آن اصول در طول همۀ روزگاران و همۀ نسل‌هاست.

اگر رسول خدا علی و قرآن را در میان امتش جانشین ساخته، بدین‌روی بوده که قرآن تفسیر معانی علی بزرگ باشد و معانی علی، تجسمی از الگوهای قرآن کریم قرار گیرد.

اگر خداوند علی را در آیه مباهله، نفْس [یعنی خود] رسول خدا شمرد، از آن روی بود که مسلمانان دریابند که او امتداد طبیعی محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و پرتوی فراتابیده از روح بزرگ اوست.

اگر پیامبر برای هجرت، بیمناکانه از مکه بیرون آمد و علی را بر بستر خویش باقی نهاد تا به جای او بر آن کشته شود، بدین معناست که تنها این دین مقدس بود که مسیر زندگی‌ این دو انسان بزرگ را ترسیم می‌نمود.

اگر آسمان جوانی علی را ستوده و رضایت ذات الهی را از آن آشکار نموده و منادی بانگ برآورده که «شمشیری جز ذوالفقار و جوانی جز علی نیست» مقصودش آن است که فقط جوانیِ علی آن نیرویی است که زمینۀ استواری عقیدۀ قرآنی را بر روی زمین فراهم می‌آورد و تنها همین جوانی، کمال مردانگی است که آدمیان، دیگر به بلندای آن دست نمی‌یابند و دلیری پهلوانان و اخلاص مخلصان تا افق آن اوج نمی‌گیرد.

فدک در تاریخ، ص١٠۶.