اکنون به سؤال سوم می‌رسیم: آماده‌سازی راهبر منتظَر چگونه به انجام رسیده است، حال آن که وی تقریباً تنها پنج سال در زمان پدرش امام عسکری(ع) زیسته است؟
یک. امامت پیشوایان اهل‌بیت نهادی از نهادهای قدرت و نفوذ نبود که با وراثت از پدر به پسر منتقل شود و نظام حاکم از آن پشتیبانی نماید، مانند آن‌چه در پیشوایی خلفای فاطمی و خلافت عباسیان وجود داشت. امامت اهل‌بیت وفاداری پایگاه‌های گسترده مردمی خویش را از طریق نفوذ معنوی و اقناع فکری آن پایگاه‌ها نسبت به شایستگی این امامت برای پیشوایی و راهبری اسلام بر پایه‌هایی روحی و فکری، به دست می‌آورد…
دو. این پایگاه‌های مردمی از صدر اسلام بنا نهاده شد و در دوره امامان باقر و صادق علیهماالسلام شکوفا گشت و گسترش یافت…
سه. شرایط تعیین امام و شناخت شایستگی فرد برای امامت که این مکتب و پایگاه‌های مردمی آن در جامعه اسلامی به آن‌ها ایمان داشتند و تقید می‌ورزیدند، شرط‌هایی دشوار بودند؛ زیرا اینان باور داشتند که یک فرد تنها در صورتی امام است که عالم‌ترین فرد دوره خود باشد…
چهار. این مکتب و پایگاه‌های مردمی آن در راه پایداری بر عقیده خویش در موضوع امامت، فداکاری‌های بزرگی می‌نمودند؛ زیرا در نگاه خلفای وقت، آن‌ها دست‌کم از لحاظ فکری دشمن قلمداد می‌شدند…
پنج. امامانی که این پایگاه‌های مردمی به امامت ایشان ایمان داشتند، از مردم خود کناره نمی‌گرفتند و همچون حکمرانان که در برج عاج می‌نشینند، با ملت رفتار نمی‌کردند. ایشان هرگز از مردم چهره نمی‌پوشاندند…
شش. دستگاه خلافت معاصر با امامان علیهم‌السلام به ایشان و راهبری معنوی و پیشوایانه آن‌ها به‌عنوان سرچشمه خطری بزرگ برای وجود و سرنوشت خود می‌نگریست و براین‌اساس، همه تلاش خویش را به کار می‌بست تا این راهبری را از میان بردارد.
اگر این شش نکته را که حقایق تاریخی تردیدناپذیر هستند به دقت بنگریم، می‌توانیم به یک نتیجه دست یابیم: پدیدۀ امامت زودهنگام یک پدیدۀ واقعی بود و در شمار اوهام به‌شمار نمی‌رفت؛ زیرا امامی که به صحنه پای می‌نهاد و در سن کودکی خود را پیشوای معنوی و فکری مسلمانان می‌خواند و همه آن جریان گسترده، ولایت و امامت وی را می‌پذیرفتند، می‌بایست مقدار روشن و قابل‌مشاهده و بلکه عظیمی از دانش و معرفت و افق دید گسترده را می‌داشت و در فقه و تفسیر و عقاید چیره‌دست می‌بود؛ چراکه اگر چنین نبود، آن پایگاه‌های مردمی به امامتش رضایت نمی‌دادند.
امامت امام عصر علیه‌السلام در کودکی
اکنون به سؤال سوم می‌رسیم: آماده‌سازی راهبر منتظَر چگونه به انجام رسیده است، حال آن که وی تقریباً تنها پنج سال در زمان پدرش امام عسکری(ع) زیسته است؟
یک. امامت پیشوایان اهل‌بیت نهادی از نهادهای قدرت و نفوذ نبود که با وراثت از پدر به پسر منتقل شود و نظام حاکم از آن پشتیبانی نماید، مانند آن‌چه در پیشوایی خلفای فاطمی و خلافت عباسیان وجود داشت. امامت اهل‌بیت وفاداری پایگاه‌های گسترده مردمی خویش را از طریق نفوذ معنوی و اقناع فکری آن پایگاه‌ها نسبت به شایستگی این امامت برای پیشوایی و راهبری اسلام بر پایه‌هایی روحی و فکری، به دست می‌آورد…
دو. این پایگاه‌های مردمی از صدر اسلام بنا نهاده شد و در دوره امامان باقر و صادق علیهماالسلام شکوفا گشت و گسترش یافت…
سه. شرایط تعیین امام و شناخت شایستگی فرد برای امامت که این مکتب و پایگاه‌های مردمی آن در جامعه اسلامی به آن‌ها ایمان داشتند و تقید می‌ورزیدند، شرط‌هایی دشوار بودند؛ زیرا اینان باور داشتند که یک فرد تنها در صورتی امام است که عالم‌ترین فرد دوره خود باشد…
چهار. این مکتب و پایگاه‌های مردمی آن در راه پایداری بر عقیده خویش در موضوع امامت، فداکاری‌های بزرگی می‌نمودند؛ زیرا در نگاه خلفای وقت، آن‌ها دست‌کم از لحاظ فکری دشمن قلمداد می‌شدند…
پنج. امامانی که این پایگاه‌های مردمی به امامت ایشان ایمان داشتند، از مردم خود کناره نمی‌گرفتند و همچون حکمرانان که در برج عاج می‌نشینند، با ملت رفتار نمی‌کردند. ایشان هرگز از مردم چهره نمی‌پوشاندند…
شش. دستگاه خلافت معاصر با امامان علیهم‌السلام به ایشان و راهبری معنوی و پیشوایانه آن‌ها به‌عنوان سرچشمه خطری بزرگ برای وجود و سرنوشت خود می‌نگریست و براین‌اساس، همه تلاش خویش را به کار می‌بست تا این راهبری را از میان بردارد.
اگر این شش نکته را که حقایق تاریخی تردیدناپذیر هستند به دقت بنگریم، می‌توانیم به یک نتیجه دست یابیم: پدیدۀ امامت زودهنگام یک پدیدۀ واقعی بود و در شمار اوهام به‌شمار نمی‌رفت؛ زیرا امامی که به صحنه پای می‌نهاد و در سن کودکی خود را پیشوای معنوی و فکری مسلمانان می‌خواند و همه آن جریان گسترده، ولایت و امامت وی را می‌پذیرفتند، می‌بایست مقدار روشن و قابل‌مشاهده و بلکه عظیمی از دانش و معرفت و افق دید گسترده را می‌داشت و در فقه و تفسیر و عقاید چیره‌دست می‌بود؛ چراکه اگر چنین نبود، آن پایگاه‌های مردمی به امامتش رضایت نمی‌دادند.
📚 پژوهشی درباره امام مهدی، ص۶١-۶۴ (با تلخیص)
دسته‌بندی مقاله‌ها
آخرین مطالب
انتشار تقریر درس شهید صدر توسط آیت‌الله شیخ عیسی قاسم
آیین اختتامیه جایزه جهانی شهید صدر برگزار شد
چرا الگوهای وارداتی اقتصادی ناکارآمدند؟
تفسیر ترتیبی و موضوعی ارتباطی طولی دارند
برتری تفسیر موضوعی شهید صدر از پارادایم‌های جهانی
تفسیر موضوعی شهید صدر پاسخگوی سؤالات روز جامعه