مجموعه آثار شهید سید محمدباقر صدر – جلد چهاردهم: منهاج الصالحین، قسم العبادات
منهاج الصالحين ج١ قسم العبادات
مجموعه آثار شهید سید محمدباقر صدر – جلد چهاردهم: منهاج الصالحین، قسم العبادات
منهاج الصالحين ج١ قسم العبادات
«المجموعة الفقهیة» مجموعه‌ای شامل چهار پژوهش فقهیِ غیراستدلالی است که از استاد شهید سید محمدباقر صدر به جا مانده و پژوهشگاه تخصصی شهید صدر با اهتمام ویژه، در جهت تکمیل و حفظ میراث علمی او به بررسی و انتشار آن پرداخته است. این آثار عبارت‌اند از:
١. تعلیقه بر مختصر منهاج الصالحین: این اثر، حاشیه‌نگاری شهید صدر بر کتاب «مختصر منهاج الصالحین» تألیف آیت‌الله‌العظمی سید محسن طباطبایی حکیم است. شهید صدر این تعلیقات را مطابق با فتاوای خود به‌صورت مختصر نگاشته است. کمیتۀ تحقیق پژوهشگاه شهید صدر نسخه‌ای خطی از این حواشی را یافته و پس از بررسی و تحقیق، آن را به‌همراه متن اصلی منتشر کرده است. این کتاب، گزیده‌ای از مطالب جزء نخستِ منهاج‌الصالحین را در بر دارد. موضوعات این کتاب شامل این ابواب فقهی است: بعضی از مسائل تقلید؛ كتاب طهارت؛ كتاب صلاة؛ كتاب صوم؛ كتاب زكاة؛ كتاب خمس؛ خاتمه‌ای در امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر.
٢. موجز احکام حج: این اثر توسط شهید صدر با روشی ساده و منحصربه‌فرد، مشابه سبک کتاب ارزشمند دیگرش «الفتاوى الواضحة» تألیف شده است. او این رساله را در همان سالی تألیف می‌کند که به سفر حج مشرف شده تا هم یادآور احکام حج برای او باشد و هم مسائل نظری را در تطبیق با اعمال به‌وضوح روشن کند. وی بعدها این نوشته را مورد بازبینی قرار داد عبارات آن را ساده‌سازی و فهمش را برای عموم آسان کند.
شهید صدر در مقدمۀ این کتاب، ده ویژگی خاص برمی‌شمارد که در بازبینی‌های خود به آن کتاب افزوده و سبب شده از سایر کتب فقهی مربوط به احکام حج متمایز شود؛ از جملۀ این ویژگی‌ها صرف‌نظر کردن از ذکر برخی از احکام به‌رغم منصوص بودن آنها در روایات است؛ زیرا این احکام فاقد تأثیر عملی در زندگی حاجیانِ امروز هستند. برای مثال حکم باطل بودن طواف اگر طواف‌کننده در حین طواف وارد کعبه شود، ثابت و منصوص است، اما چه کسی در دوران حاضر ممکن است این امکان را داشته باشد که در حین طواف وارد کعبه شود تا برای او این حکم بیان گردد؟
همچنین او به جای واژه‌هایی که امروز غریب به نظر می‌رسند و اصطلاحات غیرمتعارف در عرف عمومی هستند، از واژه‌های واضح و قابل فهم استفاده کرده یا در کنار آنها توضیحی برای آنها آورده است.
٣. تعلیقه بر مناسک حج: این تعلیقه، حواشی شهید صدر بر کتاب «مناسک حج» تألیف آیت‌الله‌العظمی سید ابوالقاسم خویی است. کمیتۀ تحقیق پژوهشگاه شهید صدر، نسخه‌های خطی این تعلیقات را یافته، تحقیق کرده و در حاشیۀ متن اصلی منتشر نموده است.
۴. تعلیقه بر مبحث «نماز جمعه» از کتاب شرائع الاسلام: این تعلیقه، بررسی و نقد شهید صدر بر مبحث نماز جمعه در کتاب «شرائع الإسلام» تألیف محقق حلی است و این چاپ، نخستین انتشار این تعلیقه محسوب می‌شود.
به نظر می‌رسد شهید صدر برای جبران نقصی که در تعلیقۀ خود بر «منهاج الصالحین» در بحث نمازجمعه مشاهده کرده بود، به نگارش این تعلیقه پرداخته است؛ زیرا کتاب منهاج الصالحین فاقد این مبحث است.
برای خرید این کتاب اینجا را کلیک کنید
متن این کتاب را اینجا بخوانید
مجموعه آثار شهید سید محمدباقر صدر – جلد پانزدهم: مهناج الصالحین، قسم معاملات
تشریح و تعیین وظایف مکلفین در حیطه «فقه» بر اساس دیدگاه های اجتهادی است. مولف پیش از شروع به بیان احکام و مسایل، در ضمن مقدمه ای طولانی مبحثی را در حوزه اعتقادات مطرح کرده که شامل مطالبی چون: مختصری درباره اصول دین در زمینه های خداشناسی، پیامبرشناسی و اسلام شناسی و توضیحاتی درباره مباحث تقلید، اجتهاد و شرایط تکلیف شده است. در ادامه مسایل فقهی مربوط به بخش عبادات از جمله: طهارت، نماز، روزه، حج، اعتکاف و کفارات به صورت مفصل ارایه شده است. پایان بخش مباحث کتاب نیز مطالبی پیرامون ابعاد مختلف عبادت نظیر: نیاز فطری انسان به عبادت و تأثیرات فردی و اجتماعی آن می باشد.
016-الفتاوى الواضحة
وجودش دلیل و برهانی بر درستی عقیدۀ ماست
امام جواد(ع) همو که خداوند متعال مقدر فرمود تا وجود هُمامش در طول زندگی اهل بیت(ع) دلیل و برهانی باشد بر درستی عقیده‌ای که ما درباره اهل بیت(ع) به آن ایمان داریم. پدیده‌ای که با این امام پدیدار شد، آن بود که ایشان به امامت رسید حال آن که هنوز در سن کودکی بود.
[…] این بِدان معناست که ایشان پیشوایی طایفه شیعه را از نظر روحی و دینی و علمی و فکری به عهده گرفت حال آن که بیش از هفت سال نداشت. اگر این پدیده را که برای نخستین بار در زندگی امامان(ع) در امام جواد(ع) نمود یافته، بر اساس حساب احتمالات بررسی کنیم، هر آینه درخواهیم یافت که این پدیده به تنهایی کافی است تا حقانیت خطی را که امام جواد(ع) نمایندگی می‌کرد، بپذیریم؛ زیرا چگونه ممکن است با پیش فرضی جز پیش فرض امامت واقعی بتوانیم به کسی بنگریم که بیش از هفت سال سن ندارد و در عین حال، پیشواییِ این طایفه را در همه زمینه‌های روحی و فکری و فقهی و دینی به عهده گرفته است؟!
📚 امامان اهل بیت، ص۶۳۷ـ۶۳۸.
اسلامی که هیچ ارتباطی با این عرف‌ها ندارد
جنبش نوسازى‌اى كه بر پايه اسلام استوار است و ارتباط محكمى با منابع حقيقى آن در ميان امت دارد و اسلام را در حكومتى تجسم مىبخشد كه به نيكى امر و از زشتى نهى مىكند، قادر است به نفعِ سازندگى و نوسازى، بخش اعظمى از محافظهكاران را جذب كند.
[…] بسيارى از نيروهاى منفى، در فرايند سازندگى به نيروهاى مثبت تحول مىيابند. به‌عنوان مثال وضعيت عقبماندهاى را كه [اینک به‌سبب دوری از اسلام حقیقی] بر زن مسلمان و مناسباتش با جامعه و مردان حاكم است در نظر بگيريد.
به‌جاى اينكه براساس مفاهيم بىحجابى و ديدگاه تمدن غربى در مورد رابطه مرد و زن به نبرد با اين عقب‌ماندگى پرداخته شود، بايستى مبارزهاى براساس مفاهيم دينى صورت گيرد و اين مبارزه بايد از آگاه ساختن مسلمانان از تفاوت گذاشتن بين عرف‌ها و شرايط اجتماعىاى كه موجب اين عقب‌ماندگى براى زن مسلمان شده و بين اسلامى كه هيچ ارتباطى با اين عرف‌ها ندارد، شروع شود.
از اين طريق مىتوان ارزشهاى اخلاقیدينىاى كه طى شرايط عقب‌ماندگى چهرهاى منفى گرفته، تصحيح و آنها را از چهرۀ منفى به چهرۀ مثبت شايسته اسلامى تبديل نمود.
📚 اسلام راهبر زندگی، ص۲۲۵.