امامت پیشوایان اهل بیت نهادی از نهادهای قدرت و نفوذ نبود که با وراثت از پدر به پسر منتقل شود و نظام حاکم از آن پشتیبانی نماید، مانند آن چه در پیشوایی خلفای فاطمی و خلافت عباسیان وجود داشت. امامت اهل بیت وفاداری پایگاههای گسترده مردمی خویش را از طریق نفوذ معنوی و اقناع فکری آن پایگاهها نسبت به شایستگی این امامت برای پیشوایی و راهبری اسلام بر پایههایی روحی و فکری، به دست میآورد.
این پایگاههای مردمی از صدر اسلام بنا نهاده شد و در دوره امامان باقر و صادق علیهماالسلام شکوفا گشت و گسترش یافت. مکتبی که این دو امام در دل این پایگاههای مردمی سرپرستی آن را بر عهده داشتند، جریان فکری گستردهای را در جهان اسلام پدید آورد و صدها تن از فقیهان و متکلمان و مفسران و دانشوران رشتههای گوناگون معرفت اسلامی و انسانی معروف در آن روزگاران را در بر گرفت تا جایی که حسن بن علی وشاء گفته است: «به مسجد کوفه پای نهادم و دیدم که ۹۰۰ عالم بزرگ همگی میگفتند: جعفر بن محمد برای ما حدیث گفته است».
فدک در تاریخ؛ پژوهشی درباره ولایت؛ پژوهشی درباره امام مهدی علیهالسلام، ص ۳۲۰.