«شماری از کسانی که در موضوع فدک جانبدار خلیفه هستند، بر آنند که علی آن را از مسلمانان بازپس نستاند، بلکه روش ابوبکر را در پیش گرفت؛ بنابراین اگر زهرا را برحق میدانست و ادعای او را راست میشمرد، چنین شیوهای در پیش نمیگرفت.
من بر آن نیستم که در پاسخ این سخن، باب تقیه را بگشایم و رفتار امیرالمؤمنین علیهالسلام را با آن توجیه کنم. تنها به همین بسنده میکنم که به نظر من، امیرالمؤمنین علیهالسلام به شیوه صدّیق رفتار نکرده است؛ زیرا تاریخ به چنین چیزی تصریح نکرده است؛ بلکه به صراحت گزارش میدهد که امیرالمؤمنین علیهالسلام باور داشته که فدک از آنِ اهل بیت است و چنان که خواهیم گفت، این باور را به صراحت در نامه به عثمان بن حنیف آورده است.
میتوان گفت که امیرالمؤمنین علیهالسلام درآمد فدک را به وارثان زهرا، یعنی فرزندان و شوهرش، میداد و این کار چنان نبود که سبب رواج خبرش شود؛ زیرا آن مال نزد خود وی بود و صاحبان شرعیاش نیز او و فرزندانش به شمار میرفتند. همچنین احتمال میرود که با رضایت او و فرزندانش ـ علیهمالسلام ـ محصولات فدک را در راه تأمین منافع مسلمانان هزینه میکرده است.(١) احتمال سوم نیز این است که وی و فرزندانش، فدک را وقف نموده و آن را از صدقات عمومی قرار داده باشند».
(١) این نزدیکترین احتمال است؛ زیرا احتمال نخست را خود امیرالمؤمنین علیهالسلام در نامه به عثمان بن حنیف نفی نموده و فرموده است: «و گروه دیگر از آن دست شستند». احتمال سوم نیز به این دلیل بعید است که در آینده دور که فدک را به فاطمیان دادند، ایشان آن را پذیرفتند.
فدک در تاریخ