همانگونه که اسلام برای مبادله اموال، قوانینی وضع کرده، برای مصرف اموال بهمنظور تأمین نیازها هم قوانینی وضع کرده است. این کار با تحریم اسراف و تبذیر انجام گرفته است.
تحریم اسراف، به معنای تعیین حد کمی مصرف در زندگی است؛ اسلام به افراد جامعه اسلامی اجازه نمیدهد در تأمین نیازها و مصرفشان از حد معمول در جامعه تجاوز کنند و تجاوز از حد معمول را اسراف بهشمار میآورد که حکومت اسلامی باید از آن جلوگیری کند…
بر اساس آنچه بیان شد، اسراف امری نسبی است که به میزان رفاه عمومی جامعه وابسته است. به این معنا که هر قدر میزان رفاه عمومی و معمول جامعه بالا باشد، مصرف اسرافگونه، به معنی گذر از آن سطح بالا است، درحالیکه همین سطح مصرف در جامعهای که از رفاه کمتری برخوردار است، اسراف محسوب میشود.
اما تحریم تبذیر، به معنای تعیین وضع کیفی مصرف در زندگی اقتصادی است؛ اسلام به هیچکس اجازه نمیدهد اموالش را در هوسهای غیرقابلقبول و در راه امیالی که با عرف عمومی اسلامی متناسب نیست، مصرف کند. مثل اینکه بخشی از مالش را برای نگهداری گلهای سگ و یا بازیهای بیارزش و مانند این اهداف غیرمعقول، هزینه کند.
در مقابلِ ممنوعیت انواع اسراف و تجملگرایی، اسلام انسانها را تشویق کرده است که مازاد بر نیازهای معقولشان را در راه مردم و مصالح آنها و انفاق در راه خدا خرج کنند. خداوند فرموده است: «وَیَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ؛ از تو میپرسند: چه چیزی انفاق کنند؟ بگو: مازاد [بر نیازمندی خود] را» (بقره: ۲۱۹).
اسلام راهبر زندگی؛ مکتب اسلام؛ رسالت ما، ص ۱۲۶.