انحراف

ما در برابر خدای متعال نسبت به هر انسانی که از دین منحرف شود پاسخگو هستیم. ما نسبت به هر انسانی در دورترین نقطه جهان اسلام که علی‌رغم وجود امکانات، منحرف است، مسئول هستیم؛ چه برسد به آن کسانی که در وطن ما، در کشور ما و در میان مردم ما زندگی می‌کنند.
چگونه می‌توانیم ادعا کنیم که از دعوت‌کنندگان به خدای متعال هستیم درحالی‌که در کشور ما کسانی وجود دارند که از اسلام هیچ چیز نمی‌دانند و ما اصلاً به آنها فکر هم نمی‌کنیم؟

بارقه‌ها، ص ۴٠.

«… وَإِن تَعُدّواْ نِعْمَتَ اللهِ لاَ تُحْصُوهَا إِنّ الإِنسَانَ لَظَلُومٌ کَفّارٌ؛ … و اگر خواهید که نعمت‌هایش را شماره کنید نتوانید، که آدمی ستمکار و کافر `{`نعمت`}` است».(۱)
این آیه شریفه پس از آن‌که موارد جانشینی انسان بر آن‌ها یعنی منابع ثروت جهان و نیروها و نعمت‌های فراوان آن را برمی‌شمرد، به دو نوع انحراف اشاره می‌کند: یکی ظلم و دیگری کفران نعمت.
مراد از ظلم، توزیع ناعادلانه و ناهمسانی در تهیه این نعمت‌ها برای افراد جامعه است و این ستمی است که برخی از افراد جامعه نسبت به برخی دیگر انجام می‌دهند. مراد از کفران نعمت، توقف و درنگ جامعه در بهره‌گیری از نیروهای خدادادی جهان و نعمت‌های مختلف آن و به تعبیری دیگر درنگ از نوآوری است که بایستی آن را در عین حال درنگ کردن در حرکت به سوی آن موجود مطلق یعنی خداوند متعال دانست و این ظلم جامعه به خود است.

(۱) ابراهیم: ۳۴.

اسلام راهبر زندگی، ص۴۰.

زمانی که در نتیجه انحراف مسلمانان، بلا و عذاب بر آنان واقع شده، یزید‌بن‌معاویه به حکومت رسید و با مال و جان و آبرو و عقاید ایشان هر چه خواست کرد، این بلا تنها به ستم‌کاران جامعه اسلامی اختصاص نیافت؛ امام حسین علیه‌السلام را نیز که پاک‌ترین، عادل‌ترین و بهترین آن‌ها بود، دربرگرفت و آن امام معصوم همراه با یاران و اهل‌بیتش به فجیع‌ترین شکل به شهادت رسیدند.
این‌ها همه، منطق سنت تاریخ است. هنگامی که بر اساس سنت تاریخ، در این دنیا عذاب بر جامعه‌ای نازل شود، تنها به ستم‌کاران آن جامعه اختصاص ندارد. به همین خاطر قرآن کریم در آیه ‌دیگری می‌فرماید: «وَاتَّقُواْ فِتْنَهً لاَّ تُصِیبَنَّ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مِنکُمْ خَآصَّهً وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ؛ از فتنه‌ای که فقط به ستمکاران اختصاص ندارد، پرهیز کنید و بدانید که همانا خداوند سخت مجازات کننده است». (انفال:۲۵) در صورتی که خود قرآن در جای دیگر می‌فرماید: «وَلَا تَزِرُ وَازِرَهٌ وِزْرَ أُخْرَى؛ هیچ‌کس بار گناه دیگری را بر دوش نخواهد گرفت». (فاطر:۱۸) آری مجازات اخروی فقط بر شخص گناه‌کار وارد خواهد شد، ولی مجازات دنیایی دامنه‌اش از این وسیع‌تر است.

پژوهش‌های قرآنی، ص ۶۹.