[vc_row][vc_column][rt_blockquote_style blockquote_content=”وقتی امامان را همچون يک کل بررسی می‌کنيم و ميان اين فعاليت‌ها پيوند برقرار می‌کنيم و می‌بينيم که اين سه فعاليت (حفظ اصل دستاوردهای اسلامی، تربیت گروه شایسته، تلاش برای به‌دست گرفتن حکومت) در سه نسل انجام پذيرفته، خود را برابر برنامه‌ای پيوسته می‌يابيم که هر بخشش بخش ديگر را کامل می‌سازد و هدفش آن است که تواتر اين روايات را در گذر نسل‌ها حفظ کند تا به سطحی از روشنی و شهرت برسند و دسيسه‌های پنهان و آشکار را به چالش بکشند.

به عقيدۀ من، وجود نقش مشترک در کارکرد تمامی امامان تنها يک فرض نيست که ما برای اثبات آن در پی توجيه‌های تاريخی باشيم، بلکه اين امری است که عقيده و انديشۀ امامت به‌خودی‌خود آن را فرض می‌دارد؛ چون امامت در همۀ موارد، نظر به مسئوليت‌ها و شروطش امری واحد است. پس هرقدر هم نمودهای ظاهری‌اش به‌سبب شرايط و ملزومات گوناگون باشد، بايد در رفتارها و نقش‌های امامان بازتابی واحد يابد.

بنابراين امامان بايد مجموعه واحدی با اجزای پيوسته بسازند تا هر جزء از آن واحد، نقش جزء ديگر را پی گيرد و کارکردش را کامل کند.

امامان اهل‌بیت علیهم‌السلام، ص۱۲۲.
“][/vc_column][/vc_row]

شهید سید محمدباقر صدر به‌شایستگی، ویژگی‌های یک اندیشمند جامع و هوشمند را پیکره بخشید. او هرگز به ایفای نقش استادی بسنده نکرد، بلکه افقی بلندتر و وسعتی گسترده‌تر را به نمایش گذاشت. شهید برای رشد علمی و پرورش فکری شاگردان خود از تعطیلی‌های کلاس درس به مناسبت‌ درگذشت امامان علیهم‌السلام بهره برد و به بررسی ابعاد شخصیتی و شرایط فعالیت آن امامان علیهم‌السلام پرداخت و نقش آن حضرات را بنابه رسالتی که بر عهده داشتند، آشکار ساخت. شهید صدر در این سخنان نیز همچون همیشه مدارک اسلامی را مورد بازخوانی نوآورانه قرار داد و به تبیین نظام‌مند و علمی از زندگانی معصومان علیهم‌السلام ‌پرداخت. در این نگاه به وجود مبارک امامان علیهم‌السلام به‌عنوان حقیقتی یکتا در نمودهای متعدد نگریسته شده و از عملکرد اجتماعی و سیاسی ایشان تحلیلی یکپارچه و وحدتگرا ارائه شده است. وی در بررسی زندگی امامان علیهم‌السلام درعین‌حال که رویکرد جزءگرا را رد نمی کند و آن را گامی بایسته در پیشبرد روش خود می‌داند، بر ناتوانی این دیدگاه در تفسیر نمودهای ناهم‌خوان از زندگی امامان علیهم‌السلام تأکید دارد و ازاین‌رو در بررسی و تحلیل زندگی امامان علیهم‌السلام به دیدگاه کل‌گرای فراگیر تکیه می کند.

شهید صدر باور دارد که این نگاه فقط فرضیه‌ای نظری نیست، بلکه رویکردی است که عقیدۀ متبلور در ایدۀ امامت به خودی خود آن را فرض می دارد؛ چون امامت در همه موارد، با توجه به مسئولیت ها و شرط هایش امری واحد است؛ پس هرقدر هم نمودهای ظاهری اش به‌سبب شرایط و ملزومات گوناگون باشد، باید در رفتارها و نقش های امامان علیهم‌السلام بازتابی واحد یابد.

شهید صدر افزون‌بر داده هایی که درباره رویکرد کل گرا به‌دست می دهد و گذشته از بررسی نقش مشترکی که هریک از امامان علیهم‌السلام در امتداد امامان دیگر داشته‌اند، در بررسی جزئیات زندگی و شرایط هریک از امامان علیهم‌السلام نیز نگاهی نو دارد. از بارزترین مصادیق این نگاهِ نو، بررسی همه‌جانبۀ او درباره موضع امیرمؤمنان علیه‌السلام، تحلیل او از صلح امام حسن علیه‌السلام با معاویه، خوانش بی نظیر وی از قیام امام حسین علیه‌السلام و دیگر ابتکارات در زمینۀ تحلیل تاریخ امامان علیهم‌السلام است.

این سخنرانی ها مجال آن نیافتند که در زمان حیات شهید صدر و زیر نظر ایشان به چاپ برسند، اما پس از شهادت ایشان بارها و با کیفیت و دقت متفاوتی به چاپ رسیدند. کتاب «نقش امامان علیهم‌السلام در استوارسازیِ رسالت اسلامی»، مجموعۀ این گفتارها و مقالات شهید محمدباقر صدر است که به‌کوشش «کنگره جهانی شهید صدر» گرد آمده است.

[vc_row][vc_column][rt_blockquote_style blockquote_content=”«امامان علیهم‌السلام برای برپایی پایه های حکومت شایسته به دست خود، تنها قیام با شمشیر و پیروزی مسلحانه موقت را کافی نمی‌‌دیدند. برپایی و نهادینه‌‌سازی چنین حکومتی در نظر ایشان تنها بر آماده سازی حمله نظامی متوقف نیست. بلکه پیش از آن بر آماده سازی سپاهی عقیدتی متوقف است که به امام و عصمت ایشان ایمانی مطلق دارد و هدف‌های بزرگ ایشان را کاملاً درک می کند و پشتیبان برنامه ایشان در عرصه حکومت است و از دستاوردهای امام برای امت نگهبانی می نماید».

امامان اهل بیت علیهم‌السلام مرزبانان حریم اسلام، ص١٣١.”][/vc_column][/vc_row]

[vc_row][vc_column][rt_blockquote_style blockquote_content=”«… همچنین نقش ایجابی امامان علیهم‌السلام از سویی در تأمین و تغذیه عقیدتی امت نمود می‌یابد که با شخصیت رسالتی و فکری ایشان صورت می‌پذیرفت و از دیگر سو با ایستادگی ایشان در برابر جریان های فکری خطرساز برای رسالت و فروپاشاندن آن‌ها در آغاز شکل‌‌‌گیریشان. در واقع امامان علیهم‌السلام از چنان دانش همه‌جانبه و فراگیری برخوردار بودند که به ایشان این قدرت را می‌داد که این آغازهای خطرناک را احساس کنند و اهمیت و پیامدهای منفی آن ها را برآورد نمایند و برای از میان بردنشان برنامه بریزند.
ما در پرتو این نقش، اقدام امام حسن عسکری علیه‌السلام را تفسیر می‌کنیم. ایشان در مدینه بود که از پروژه تألیف کتابی به قلم «کندی» درباره تناقضات قرآن در عراق آگاه شد. ایشان به وسیله برخی از منتسبان به مکتب کندی با او در ارتباط شد و این تلاش را بی‌فرجام نمود و مکتب کندی را قانع کرد که بر خطاست».

امامان اهل بیت علیهم‌السلام مرزبانان حریم اسلام، ص١٢٨.”][/vc_column][/vc_row]

[vc_row][vc_column][rt_blockquote_style blockquote_content=”(یکی دیگر از جلوه‌های) نقش ایجابی امامان علیهم‌السلام در آن مخالفت سرسخت و ژرف نمود می یابد که ایشان در برابر پیشوایان کجرو با اراده‌ای آهنین و نرمی‌ناپذیر و با نیروی روحی پایدار و لرزه‌ناپذیر، در پیش گرفته بودند… در این باره می‌توانم از مثالی جزئی یاد کنم که از میزان تلاش امامان علیهم‌السلام در راه رسیدن به این دستاورد نشان دارد؛ یعنی حفظ اسلام ـ در سطح نظری ـ از آسیب کژروی.
برادران! تصور کنید: زندان چنان سلامتی امام موسی بن جعفر علیه‌السلام را به خطر انداخته بود، که وقتی ایشان برابر پروردگارش به سجده می‌رفت، همچون جامه‌ای نقش بر زمین می‌شد. در چنین شرایطی فرستاده پیشوای کجرو (هارون الرشید) بر ایشان وارد شد و عرض کرد: خلیفه از شما پوزش می‌خواهد و اگر شما به دیدار او بروید و پوزش بخواهید، یا رضایتش را جلب کنید فرمان آزادی شما را می‌دهد. امام علیه‌السلام سر بلند کرد و به صراحت پاسخ منفی داد و تلخی جام را تا جرعه آخر تحمل کرد. تنها بدان خاطر که پیشوای کجرو به هدف خود که تأیید عملکردش از سوی امام کاظم علیه‌السلام بود، دست نیابد. چنان تأییدی سبب می‌شد که اجرای تحریف شده دین بر خود رسالت بازتاب افکند (و رسالت در سطح نظری نیز تحریف شود).

امامان اهل‌بیت علیهم‌السلام؛ مرزبانان حریم اسلام، ص ١٢٧.”][/vc_column][/vc_row]

[vc_row][vc_column][rt_blockquote_style blockquote_content=”«… یکی دیگر از نمودهای نقش ایجابی امامان علیهم‌السلام در این دو اقدام بروز می‌یابد:
`{`١`}` تأمین و تغذیه شخصیت رسالتی و فکری امت و از دیگر سو `{`٢`}` ایستادگی در برابر جریان‌های فکری خطرساز برای رسالت و از بین بردن آن‌ها در همان نقطه آغاز شکل‌‌‌گیریشان. امامان علیهم‌السلام از چنان دانش همه‌جانبه و فراگیری برخوردار بودند که به ایشان این قدرت را می‌داد که این آغازهای خطرناک را احساس کنند و اهمیت و پیامدهای منفی آن ها را برآورد نمایند و برای از میان بردنشان برنامه بریزند.
می‌توانیم اقدام امام حسن عسکری علیه‌السلام در برابر «کندی» را بر این اساس تفسیر کنیم. ایشان در مدینه بود که از پروژه تألیف کتابی به قلم «کندی» با موضوع تناقضات قرآن در عراق آگاه شد. ایشان به وسیله برخی از منتسبان به مکتب کندی با او ارتباط برقرار کرد و این تلاش را بی‌فرجام نمود و مکتب کندی را قانع کرد که در مسیر نادرستی قرار دارد».

امامان اهل‌بیت علیهم‌السلام مرزبانان حریم اسلام، ص١٢٨.”][/vc_column][/vc_row]