نویسنده: اسماعیل اسماعیلی منتشرشده در فصلنامۀ حوزه، دوره ۱۴، شماره ۸۰-۷۹، بهار ۱۳۷۶ سخن از اصلاح ساختار حوزههاى علوم دینى سخن جدیدى نیست. اندیشه ایجاد تحول در حوزهها از دیرزمان ذهن و فکر مصلحان و دلسوزان حوزه را به خود مشغول داشته است. دگرگونیهاى شتابنده اجتماعى سیاسى در اروپا و در پى آن راه یافت...
مقاله
واكاوى انتقادى رابطه «تشريع و احكام حكومتى» در نظريه «منطقه الفراغ»
نویسنده: ذبيحالله نعيميان[۱] چكيده شهيد سيدمحمد باقر صدر، نظريه مشهور «منطقةالفراغ» را ناظر به احكام حكومتى- به عنوان تبلور اختيارات ولى امر- تعريف كرده است. در تقرير ايشان از اين نظريه، اختيارات خاص ولى امر و دولت اسلامى نسبت به احكام غير الزامى مدّ نظر قرار گرفته است. در اينجا اين مسأله مورد بحث...
مقاله
نقش زمان در تحول سیرهها و واژگان از نگاه شهید صدر
نویسنده: احمد مبلغى مقدمه یکم. دستیابی به احکام دینی دغدغه اصلی دین باوران را تشکیل میدهد. سرچشمه تفکردینی به گذشته باز میگردد و پژوهشگران دین باید عزیمتی موشکافانه را در تاریخ جستجوکنند و از پی این عزیمت دست یابی به سنت را سراغ بگیرند. هر فقیه قبل از آن که دل به دریای تاریخ بسپارد […]...
مقاله
منطقة الفراغ
نویسنده: محمد رحمانی پیشگفتار مکتب اسلام نسبت به دیگر مکتبهای جهانی امتیازات و برتریهایی دارد که از جمله آنها سیستم قانونگذاری (فقه) اسلام است. اسلام برای همه نیازهای فردی و اجتماعی در ابعاد گوناگون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قانون دارد و حتی برای یک لحظه انسان را بدون برنامه و دستور رها نکرده...
مقاله
مکتب اصولی شهید آیتالله صدر
نویسنده: رضا اسلامی مقدمه علم اصول در سیر تاریخی و تکاملی خود، حرکتی یکنواخت و یکسان نداشته است. گاه به سرعت اوج گرفته است و به قله کمال نسبی رسیده است و زمانی به تدریج و کندی پیش رفته و به ندرت متوقف مانده است. در نگاه کلی میتوان گفت فقهای بزرگ شیعه اندیشههای اصولی خویش را […]...
مقاله
پژوهشی در مراتب حکم
نویسنده: حسین بهادر مقدمه یکی از مباحثی که در علم اصول از اهمیتی خاص برخوردار است و ثمرات نسبتاً مهمی نیز بههمراه دارد، مسئله «مراتب حکم تکلیفی» است که در مواردی تنها راهحل مشکلات آن، التزام به وجود مراحل و مراتبی برای حکم است. البته واضح است که بحث از مراحل حکم تکلیفی غیر از […]...
مقاله
نظريه «منطقة الفراغ»، بهمثابۀ «خاستگاه تشريعى احكام حكومتى»
نویسنده: ذبيحالله نعيميان مقدمه نظريه منطقهالفراغ، توسط شهيد سعيد آیتالله العظمى سيدمحمدباقر صدر (۱۳۵۰- ۱۴۰۰ ق) در كتاب مشهور «اقتصادنا» طرح شده و مورد تقويت و پذيرش- دستكم- برخى شاگردان ايشان قرار گرفته است. اما اين تعبير فراتر از اين نظريه نيز مورد توجه بسيارى قرار گرفته و كاربرد توسعهيافته...
تحلیلى بر دیدگاه شهید صدر درباره تعریف حکم و جایگاه منطقى آن در اصول
نویسنده: سید على حسینى مقدمه نیازها و اوضاع و احوال قرن دوم هجرى دانشمندان مسلمان را واداشت، در پى بالندگى و گسترش فقه برآیند. بدین سان فرهیختگان جامعه اسلامى در تدوین و ساماندهى قواعد استنباط برآمدند، قواعد و ضوابطى که فقیه در پرتو آنها مىتواند حکم شرعى را درباره هر مسئله نو پیدا استنباط کند. [&...
کیفیت جمع میان حکم ظاهری و واقعی
نویسنده: رضا اسلامی مقدمه اصولیون برای حکم، تقسیمات متعددی ذکر کردهاند؛ از جمله حکم تکلیفی و حکم وضعی، حکم اولی و حکم ثانوی، حکم واقعی و حکم ظاهری، حکم حقیقی و حکم طریقی و تقسیمات دیگری که مربوط به یکی از شاخههای حکم است مانند تقسیم وجوب به عینی و کفائی، تعیینی و تخییری، موقت […]...
جایگاه دلیل عقلی در استنباط احکام شرعی از دیدگاه شهید صدر
نویسنده: رحمان ستایش مقدمه در گفتار فقیهان شیعه تعبیر از ادله چهارگانه بسیار به چشم میخورد. مراد ایشان از این ادله همان: کتاب، سنت، اجماع و عقل است. از دیرباز این فقیهان به صورتی دقیق و مبسوط در مورد الفاظ و دلالات آنها در کتاب و سنت بحث کردهاند؛ همچنان که شیوههای استفاده از آنها […]...