گفتارهای بنیادین

محاضرات تاسیسیه ویا “گفتارهای بنیادین” گفتار ارزشمند شهید صدر در تعطیلی‌های درسی (ماه رمضان) است که خمیرمایه برخی از آثار مهم او را شکل می‌دهند. این دروس که به‌نوبه‌خود نمایان‌گر نوآوری، ژرفا، دقت و فراگیری اندیشه استاد شهیدند، عبارتند از:

پایه‌گذاری منطق ذاتی شهید صدر به مکتبی تازه در شناخت دست یافت که آن را «مکتب ذاتی شناخت» نام نهاد. این گفتار، گام‌های نخست پی‌ریزی این مکتب و هسته اصلی کتاب الأسس المنطقیة للاستقراء است. شبکه مالکیت‌ها در فقه اسلامی این گفتار، پژوهشی فقهی‌ـ‌اقتصادی است که شبکه مفهومی مالکیت‌ها در اسلام را تبیین می‌کند و با مقایسه‌ای مختصر، برخی تفاوت‌های مفاهیم بنیادین فقه اسلامی و حقوق غربی را نشان می‌دهد. حواله در فقه اسلامی در این گفتار، شبکه مالکیت‌ها و تأثیر تفاوت‌های مفاهیم فقهی در یک مصداق آن، یعنی حواله، به شکل تطبیقی بررسی می‌شود و تبعات تفاوت مفاهیم در فقه شیعی، فقه سنی و حقوق غربی ارائه می‌گردد. قالب‌ریزی فقهی معاملات بانکی برخی از مباحث فقهی و بنیادین بانک‌داری بدون ربا که در کتاب استاد شهید با نام البنک اللاربوي في الاسلام مجال طرح نیافته بود، در این دروس ارائه شده است. مالکیت زمین‌های مرده و احکام آناین بحث اولین درس خارج فقه استاد شهید است که خمیرمایه بخش دوم از کتاب اقتصادنا (بررسی مکتب اقتصادی در اسلام) را شکل داد. احیای زمین‌های مرده نیز تکمیل همان بحث پیشین و بررسی ابعاد دیگری از آن است.