ومضات

بر این اساس گروه تحقیق پژوهشگاه علمی‌تخصصی شهید صدر، تصمیم گرفت پراکنده‌های خوانِ علم و اندیشه این مرد بزرگ را در کتابی با عنوان «ومضات» گرد آورد تا در ضمن «مجموعه آثار شهید سید محمدباقر صدر» که این دبیرخانه جمع‌آوری، تنظیم، تحقیق و نشر آن را به عهده داشت، به چاپ برساند.

شهید سید محمدباقر صدر حیاتی کوتاه، اما پربار داشت؛ حیاتی که در سال‌های نه چندان طولانی آن توانست در حوزه‌های مختلف، اندیشه‌ها و مفاهیمی ناب را به امت اسلام ارزانی کند؛ اندیشه‌هایی که از لحظه پیدایش، اولین هسته‌های فکری بیداری اسلامی را – که جهان در نیم‌قرن گذشته شاهد آن بوده است – تشکیل داد . تألیفات مؤثر و شناخته‌شده شهید صدر منبع اصلی و چشمه جوشانی بود که فرزندان امت را از زلال اندیشه‌های او سیراب می‌کرد، اما او گاه برای این‌که جرعه‌هایی از افکار خود را به تشنگان حقیقت بنوشاند از مجاری محدودتری همچون مجلات و همایش‌ها نیز بهره می‌گرفت؛ دستاورد این تلاش‌ها مجموعه‌ای از مقالات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بود که گاه بدون اسم نویسنده آن به چاپ می‌رسید.

در این میان شهید صدر از کرسی تدریس نیز برای آگاه کردن طلاب بهره می‌گرفت و آنان را براساس مفاهیمی که اعتقاد داشت مسئولیت آن‌ها بر عهده حوزه علمیه و مرجعیت دینی است، پرورش می‌داد. ثمره این توجه شهید مجموعه‌ای از بیانات ارزشمند اوست که در خلال آن‌ها به بررسی وضعیت حوزه‌ و چگونگی حل مشکلات آن پرداخته است. بی‌شک از آن‌جا که این سخنان از سوی کارشناسی آگاه و باتجربه همچون شهید صدر بیان شده است، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

افزون‌بر این، جای بسی خرسندی است که ما از مواضع سیاسی و اسناد دست نوشته و پراکنده شهید که در آن‌ها برخی از نظریات و مواضع خود را ابراز کرده نیز محروم نیستیم؛ آثاری که تاریخ ، آن‌ها را برای وی جاودانه خواهد کرد.

مسئولیت جمع‌آوری به گروه پژوهش واگذار شد و این گروه به‌نوبه‌خود هر آن چه را در توان داشت برای اجرای دقیق این مسئولیت مهم به‌کار بست و در این راستا  به نکات زیر توجه کرد:

یک. التزام به اطمینان از انتساب قطعی مقالات، سخنرانی‌ها و یادداشت‌های منسوب به شهید صدر با بهره‌گیری از قرائن موضوعی و روش‌های علمی. آن چه در این مجموعه تحت عنوان آثار شهید گردآوری شده است، عبارت است از :

۱- منشوراتی که در زمان خود شهید و به اسم او منتشر شده؛

۲- سخنان موجود در نوارهای صوتی باقی‌مانده از شهید؛

۳- دست‌خط‌های موردتأیید اطرافیان و شاگردان شهید؛

۴- هر آنچه به گواهی اطرافیان و شاگردان شهید صدر و یا قرائن موضوعی دیگر، انتساب آن به شهید یقینی بود.

دو. در این جلد تلاش شده است همه آثار پراکنده شهید صدر جمع‌آوری شود. این کار با استفاده از روزنامه‌ها و مجلات قدیمی و نیز نوارهای صوتی موجود در آرشیو «پژوهشگاه علمی – تخصصی شهید صدر» انجام شد. در این میان از مجموعه اسناد پژوهشگاه بهره های فراوان برده شد و یادداشت‌های ارزشمند موجود در آثار مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید عبدالغنی اردبیلی نیز به آن افزوده شد.

اگرچه تلاش شده است که این جلد از مجموعه آثار، دربردارنده‌ همه آثار متفرقه شهید صدر باشد که در سایر مجلدات به چاپ نرسیده، اما این بدان معنا نیست که همه یادداشت‌های شهید همچون نامه‌های شخصی وی یا تقریظ‌هایی که برای برخی از نویسندگان نگاشته و حاوی مضامین علمی، فکری و فرهنگی خاصی نیست، نیز در این جلد گردآوری شده باشد.

مطالب این مجلد در پنج بخش اصلی گردآوری شده است که عبارتند از :

١- تربیت و اخلاق؛

٢- اندیشه و فرهنگ؛

٣- سیاست و اجتماع؛

۴- حوزه و مرجعیت؛

۵- مطالب متفرقه.

از آن‌جا که مجموع این مطالب چنان بارقه‌هایی از اندیشه تابناک شهید صدر بود، این جلد از مجموعه آثار را «ومضات» (بارقه‌ها) نامیده شد.

پژوهشگاه شهید صدر علاوه بر انتشار ترجمۀ این اثر با عنوان «بارقه‌ها»، برای دسترسی هرچه راحت‌تر مخاطبان آثار آن شهید والامقام تصمیم گرفت تا مطالب هم‌موضوع کتاب بارقه‌ها را در قطع کوچک‌تر، به ضمیمه سایر مقالات و گفتارهایی که در جلد هشت مجموعه آثار نیامده بود، به چاپ برساند. سلسله‌کتاب‌های بارقه‌ها در چهار جلد رقعی آماده شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است:

• بارقه‌ها (١): حوزه و بایسته‌ها، مجموعه سخنرانی‌ها، مقالات و نامه‌های استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر درباره حوزه، روحانیت و مرجعیت؛
• بارقه‌ها (٢): آمورزه‌های وحی، مجموعه گفتارها و مقالات شهید صدر درباره حقیقت وحی و آموزه‌های قرآن کریم؛
• بارقه‌ها (٣): رسالت ما، مجموعه مقاله‌ها و بیانیه‌های سیاسی‌اجتماعی شهید صدر؛
• بارقه‌ها (۴): چند گفتار در باب اندیشه، فرهنگ و اقتصاد که مجموعه مقالات و نوشته‌های پراکنده شهیدصدر در موضوعات مختلف است.