زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر

کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر (با تکیه بر تأثیرگذاری بر انقلاب اسلامی ایران)، نوشتۀ دکتر محمدحسین جمشیدی است که توسط معاونت پژوهشی انتشارات پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، در سال ‎۱۳۸۹ به چاپ رسیده است.

دکتر جمشیدی نویسندۀ کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر ضرورت پرداخت به سیرۀ سیاسی و علمی شهید صدر را چند عامل بیان می‌کند:

١. شخصیت و جامعیت اخلاقی و ایمانی، وجود شهید صدر را به‌گونه‌ای پر کرده بود که او در تمام ابعاد زندگانی فردی و اجتماعی می‌تواند سرمشق و الگوی کاملی برای انسان‌ها به‌حساب آید؛ به تعبیری او شخصیتی است که با تأسی به او می‌توان در زندگانی موفق و رستگار گردید و این موضوع همه بخش‌ها و جوانب زندگانی او را دربر می‌گیرد.

٢. انسان‌های بزرگ و اندیشمندان از ما خواسته‌اند که در پی به‌دست آوردن بینشی کلی و همه‌جانبه، به‌ویژه نسبت به امور اجتماعی و سیاسی و جامعه خود باشیم؛ زیرا در سایه دارا بودن چنین بینشی است که می‌توانیم «زمان کنونی را با یک دید و سیر آفاقی که علی‌الرسم هنگام بررسی آثار و مدنیت‌های گذشته به‌کار می‌رود بنگریم»…. بررسی سیرۀ سیاسی اجتماعی و فردیِ این‌گونه افراد به‌معنای راهی به‌سوی دریافت بینشی وسیع و آفاقی تلقی می‌شود، همان‌گونه که شهید صدر با بیان اندیشه‌ها و سیره عملی خود با تکیه بر اصل دوراندیشی و ژرفانگری به انزار و اعلام خطر برای بشریت پرداخت و با اتکا به اصل امید و رجا به تبشیر جامعه روی آورد و بدین‌سان او با سیرۀ سیاسی خود انذار و تبشیر را تجسم بخشید.

٣. حرکت شهید در تاریخ بشریت الگوی سازنده و پویا تلقی می‌گردد و به‌ویژه با توجه به طرح چنین حرکت توسط مرجعی صاحب‌نظر و اندیشمندی برجسته است که پی بردن به اهمیت آن آشکار می‌گردد. این حرکت فکری و سیاسی و مبارزاتی بر اساس اسلام راستین و در جهت احیای امت اسلامی شکل گرفته است و مبتنی بر نگرشی همه‌جانبه از هستی و جامعه و همچنین متکی بر اصلی که پیش از این مطرح شد، یعنی اصل حزم و ژرف‌نگری مورد نظر این اندیشمند است.

۴. ترکیب عقلانیت با عواطف و کنش، فرد و جامعه را از تعصبات ناروا، خمودی و جمودی برکنار می‌دارد؛ از همین رو در مکتب و حرکت صدر نمی‌توان تعصبات خشک و ناروا، خمودی، جمودی، بی‌حرکتی، اشعریگری و اخباریگری را مشاهده کرد. این نکته از نکات بسیار مثبت است که اهمیت و ارزش بررسی سیره سیاسی این متفکر بزرگ را آشکار می‌سازد.

۵. مایه‌گیری و حرکت صد از اسلام راستین و به‌ویژه اصول تشیع دوازده‌امامی و اتکای آن بر جهان‌بینی توحیدی نیز از مواردی است که ما که برای ما ضرورت پرداختن به سیره سیاسی و حرکت جهادی او را آشکار و مبرهن می‌سازد.

۶. ابتکارات و نوآوری‌ها، جهانی و انسانی بودن حرکت صد و ابتنای آن بر تفسیر صحیح از جهان هستی، آن تفسیری عقلانی‌برهانی جنبۀ دیگری از اهمیت مسئله را مشخص می‌نماید.

٧. تأثرات او از جامعه و مقتضیات زمان معاصر و تأثیراتی که به‌ویژه در مورد جامعه ما و انقلاب اسلامی ایران و نظام جمهوری اسلامی بر جای گذاشته است این مطلب را مبرهن می‌سازد که به‌مراتب شایستگی آن را دارد که صفحاتی فراخور را به سیره سیاسی و اختصاص دهیم.

دکتر جمشیدی در تألیف کتاب کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر از منابع متعددی بهره برده که آنها را در مقدمۀ کتاب برشمرده است: ١. آثار مکتوب و مدون شهید صدر نظیر نظیر اسلام یقود الحیاة؛ ٢. پیام‌ها مکتوبات و اسناد بازمانده از شهید صدر؛ ٣. کتاب‌هایی که در مورد سیره و زندگانی شهید صدر یا اندیشه‌ها و دیدگاه‌های اوست؛ ۴. مقالات و سایر نوشته‌هایی که در مورد شهید صدر است؛ ۵. مصاحبه و گفت‌وگو با شاگردان و نزدیکان شهید صدر که در نشریات مندرج است؛ ۶.  مصاحبه‌های نویسنده با شاگردان و نزدیکان شهید صدر؛ ٧. نشریه «اندیشه ماندگار»؛ ٨. تقریرات درس‌های ایشان که توسط شاگردان او صورت گرفته است؛ ٩. اسناد مراکز دولتی و غیردولتی مربوط به شهید صدر همچنین نامه های دیگران به او و…؛ ١٠. نشریات ادواری روزنامه‌ها و…؛ ١١. سایر موارد.

کتاب زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر به بررسی سیره و زندگانی سیاسی و مبارزاتی شهید صدر یا به‌طور کلی حرکت جهادی او در طول حیاتش در قالبی نمادین و کلی با تکیه بر ارتباط او با انقلاب اسلامی و مردم ایران پرداخته شده که شامل پانزده فصل است:

فصل اول: ریشه‌ها و بنیان‌های اولیه؛

فصل دوم: شخصیت شهید صدر و ابعاد آن؛

فصل سوم: شخصیت سیاسی‌اجتماعی؛

فصل چهارم: نوآوری‌های علمی و آثار سیاسی شهید صدر؛

فصل پنجم: شهید صدر و مقتضیات زمانی؛

فصل ششم: به‌سوی سیاست و مبارزات سیاسی؛

فصل هفتم: شهید صدر و جماعة العلماء المجاهدین؛

فصل هشتم: شهید صدر و حزب الدعوة الاسلامیة؛

فصل نهم: شهید صدر و امت اسلامی؛

فصل دهم: شهید صدر و قانون اساسی اسلامی؛

فصل یازدهم: شهید صدر و انقلاب اسلامی؛

فصل دوازدهم: شهید صدر و مرجعیت؛

فصل سیزدهم: شهید صدر و رهبری و مبارزه تا شهادت؛

فصل چهاردهم: شهید صدر و انقلاب اسلامی ایران؛

فصل پانزدهم: تأثیر و تأثر متقابل آرا و سیرۀ سیاسی شهید صدر با انقلاب اسلامی ایران.

زندگانی سیاسی شهید سید محمدباقر صدر (با تکیه بر تأثیرگذاری بر انقلاب اسلامی ایران)، نوشتۀ دکتر محمدحسین جمشیدی، در ۵٨۶ صفحۀ وزیری توسط پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.