آموزه‌های وحی

کتاب آموزه‌های وحی، مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات پراکندۀ استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر با موضوع قرآن است.

شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر از نوابغ معاصر بود که نظریه‌پردازی‌ها و نوآوری‌های متعددی را در عرصه‌های گوناگون علوم اسلامی به ارمغان آورد، به‌گونه‌ای که در هریک از دانش‌های حوزوی در زمرۀ بنیان‌گذاران و صاحبان مکتب به‌شمار می‌آید. او در عرصۀ تفسیر نیز روشی نو و بی‌سابقه برای تفسیرِ موضوعی ابداع کرد که خود، آن را «روش استنطاق» نامید؛ روشی که او با پی‌ریزی آن، سطح پژوهش‌های علمی در این عرصه را به مرحله‌ای جدید وارد کرد. در این روش، مفسر پژوهش خود را از واقعیت زندگی بشری آغاز می‌کند و می‌کوشد موضوعی اعتقادی، اجتماعی یا هستی‌شناسانه را محور پژوهش و بررسی در قرآن قرار دهد و این موضوع‌ها را در پرتو آن تبیین کند. هدف این تفسیر، تبیین دیدگاه قرآن و به‌تبع آن اسلام، در یکی از موضوع‌های زندگی یا هستی است؛ بنابراین دستاوردی که از فرایند تفسیر موضوعی به‌دست می‌آید، نظریه‌ای قرآنی درباره هریک از موضوعات بزرگ و اساسی حیات بشری است. این نظریه در کتاب «سنت‌های تاریخی در قرآن کریم» تبیین شده است.

شهید صدر در سال ١٣٨۴ق. مادۀ درسی علوم قرآن را برای تدریس در دانشکده اصول‌الدین بغداد به رشته تحریر درآورد که این اثر نیز با نام «علوم قرآن» به زیور طبع آراسته شده است.

گذشته از این دو اثرِ ویژه در عرصه مطالعات قرآنی، شهید صدر در شماری از سخنرانی‌ها و مقالات خود موضوعاتی مرتبط با قرآن کریم را مطرح کرده است. در مجموعۀ پیش رو آن بخش از این گفتارها و نوشتارها که تاکنون به‌دست آمده، گردآوری شده است. البته دستیابی به دریافتی جامع از اندیشۀ قرآنی شهید صدر نیازمند بررسی همۀ آثار اوست؛ زیرا همه این آثار آکنده از مباحث قرآنی است و در هریک از آنها بخشی از جایگاه بنیادین قرآن در اندیشۀ شهید صدر نمایان شده است.

آموزه‌های وحی از دو بخش «گفتارها» و «نوشتارها» تشکیل شده؛ در بخش اول، دو سخنرانی شهید صدر با موضوع «حقیقت وحی» و «تغییر در نبوت» آورده شده است. این دو سخنرانی پیش از این در کتاب «امامان اهل‌بیت علیهم‌السلام، مرزبانان حریم اسلام»، آمده بود. در بخش نوشتارها نیز مقالات قرآنی شهید صدر در مجلات مختلف گردآوری شده که برخی از آنها پیش از این در کتاب «پژوهش‌های قرآنی» و برخی دیگر نیز در کتاب «بارقه‌ها» به چاپ رسیده است.